Thursday, June 25, 2009

Zomi leh Laisiangtho Sarngkah

Samuel Sang to zomi, zomicenter, blessedzomi, zominews, zingsol, tedim, eimiguard
show details 12:03 AM (1 minute ago) Reply



Guai,
Khat leh khat i ki piak zawh penpen, hih te mah hi kha in cin,,,
Sarngkah tawh kisai leh, Zomi dinmun tawh enkaak pak leng

Bang hang in LST Sarng ki kah
Sang(Sarng ) i cih in pen.
1. Abeisa kum 20 lai pawl a kipan in, Zomi sungah, Laisiangtho Sarng akah te ki eng mahmah hi. Bang hang hiam cih leh, Kawlgam kumpi' phuhsa, Kumpi sarng a kah te sang in, a tuntunna leh, a om nana ah, zai zaw pian a hih man in,....
2. LST Sarng ah, curculum (tin-yu-kong) i cih, Laisin leh pen, Kumpi sarng a teng sin in, tua ban ah, Laisiangtho thu bulpi te, 'Foundation Concepts of the Bible and it's truht' kician tak in, ki hilh beh hi.
3. LST sarng a kah te, Kumpi sarng a kah te sang in, hi ci et pak leng, Mikanglai (English) siam zaw limlim cih in, a pualam mi pi te in mu hi....
4. LST sarng kah khat pen, Music leh, Biakna; Pawlpi lam ah kal sau zaw hamtang cih ki mu.....
5. adangdang. adg.

Bang hang in LST Sarng ah kah lo
1. Kumpi' phuhsa (Recognized) sarng ah kah leh, sarng Tan 10 man teh, nasep khatpeuhpeuh zon nop zaw deuh in, Tansawm ong cih limlim hi leh, maban khat a picing tawh kibang in kimu....
2. Kawlgam kumpi' ciapteh sak, kumpi nasep ngah pah ding......Kumpi (Gamvai) nasepna ah panmun len thei pah lian ding.....
3. Kumpi Sarng ah kah leh, Social leh Political Science lam zai tak in zangh thei zaw... cih up na....
4. Pasian thu puak nasepna ah Hunbit in ki-ap ding ngaihsut in nei kha lo..
5. adg.

Koi hoih zaw; LST leh Kumpi Sarng
Kei muhna ah bel, Ahoih zaw leh a sia zaw hih hi cih ka gen thei loh hangin,,,

Ka upna khat ah....
A. LST sang i cih pen, atamzaw in Seminary, a kici, Pasian' thu masak ki makaih na tawh kalsuan Pilsinna, Siamsinna a hih manin, LST Sarngnaupang te pen, Pasian' thu tawh kipantah limlim in, gamtat dikzul nuam zaw deuh hi. Zuauphuah ding leh, mikhem themthum ding cih pawl, giitloh ding lamsang ah ze kai zaw tham pah uh hi.
Kei bang pen, kum 16 sung SDA LST sarng ah kakah na ah, Tan lang pan in Tan 12 ciang kum 13 vilvel pen, Kumsim in, LST Pasian thu tawh kisai Course khat ta la to suak den ka hi hi. Tua ahih manin, Laisiangtho 4vei a lumlet khin pilna a sinkhin ka suak hi. Undergraduate level ah, 'Religion cih Biakna tawh kisai" Major or Minor in la lo ka hih manin, Kum 4 sung mah Laisiangtho tawh kisai nawnlo ka suak hi pah hi.

LST Sarng kah te pen, Ko SDA sung bang ah, (1) Music course khat; (2) LST course khat pen, Tan 8 pan in, Tan 12 dong kum4 sung a ki sin ngekngek hi. Siam leh siamloh, zat theih leh zatloh bel a mi tawh kisai ci ni.... LST Sarng ah, Zune, zukham leh zatui namkim a zangh a om zongh tam mah ve ve thei hi...

B. Kumpi (Kawlgam) Tan 10 ong in, Corespondence tawh ahi zongh/ sang mah va kah tangtangh ahi zongh Lukhu nelkai ngah zongh ki om ve ve hi. Sarngkah na amun leh Sarng min lian et sang in, Sarng ah Bang va sin, Nang' ma khuak sung leh na nuntakna ah bang ong kibehlap cih pen, thupi kha ding hi. Pu Guite pawlkhat leh, Pu Vangteh te sung pan in, pawl khat, Law lam tawh pilna na nei (Siamsin zo) uh ahih manin, Ka meltheih pawlkhat te, Kawlgam ah 'akhun-u-si-hta-na) Government taxation lam ah panmun lian ah sem cih te pawl/.. Engineering tawh sem in, gam zai pipi a uk, sum tampi pi zek kha cih te zongh, ka muh ciangin pahtak huai sa mahmah ing....

Kawlgam Khuahun (the political Season) tawh i et ciangin, Panmun gina a len te pen, 'Mi, meltheih a neih te in mun gina leh za lian pipi tung to pahpah zo lel uh hi. Gamdang te ah pen, LST Sarng a ki phuat nak leh, te Kumpi' Recognized vive hi pah mai hi. en pak leng, Malaysia ah High Scholl tampi zongh pen, LST Sarng leh, Private Sarng na hi hi.

Thupi
Tua ahih manin, Academy khat peuh, School hi ta leh, Seminary hi ta leh, Training khat peuh hi taleh, Pilsin Siamsinna any Instituition pen; Tua mun pan na ngah 'Degree, or any Diplomat or Certificate' in, nang aading in leh mailam ah Nuntakna sung na theih ding thupi hi; Na zatnop pilna a pia Sarng ah kah ding thu pi hi. Naupang te bang pen, Nu leh Pa te in, i neu tung in, Ei tawh kituak ding, i uuk pilna a kisinna sarng te ah ong kha thei leh hoih dingin ka um hi. Bang hang hiam cih leh, Tu hun ciangin, Tampi tak theih sangin, Lamkhat siamcih takin siam in, nal cih tak nal mahmah leng,,, ki nei zaw dan hi......Tu hun ciangin, i Zogam, Kalgam khempeuh phial ah zongh, Private School te leh, Seminary tuamtuam te pan in Siamsin a zo te, apua lam ah nasep baihtak in lutthei lel, Kumpi sungpan a zo te mah tawh kilamdanna tampi kimu nai khol lo cih hi.....a hih hangin, Hun ong kikhel kei in, tu a dan in ong paipai leh, Kumpi Sarng ah kah kei leng, Lawyer, Chief panmun (Kumpi Politial nasep) tuamtuam te ki ngah lo ding dan hi. Gamdang te bang in, kikhel khuahun zongh ong om ve ve ding hi; ngak lah hangh.

Koi ah Sarng kah ding
Certificate lak dingin, tua tawh nasep ngah ding, cih' ngimna zongh bulpi pen in um ing....
tua khitteh, Nang, koilai ah na sem nuam cih ngimna neih kholh ding zongh kisam hi.
tua ban ah, Ken, Ka utbang bangh a sangpen dongh ka tun na ding in, hih sarng hoih pen ah kah ning, cih ngimna zongh thu pi hi. Kei bang pen, Sum tawh ong kihuh ciang in, Sarngkah zo pan pawl hi in, Ong huh' te' ong puakna na ah a tung hi lel ing.


Minam leh Pilna Masuan Nasepna ah, I vekpi tawh a lungluut khawm
ZaSang
(Zam Sian Sang Gualnam)

Tuesday, June 16, 2009

Zomi Numei Thungetna, Singapore

Zomi a kuamah peuh,

Singapore Zomi Numeite Thunget kikhopna in nikum in kum 7- sungah a lutzo ahi ta hi. Tua thunget ki khopna in, tulaitak aa, Zomite ii ih THAANG-AWKNA(Dilemma) tak panin, bangci suahtaak ding cih bekbek ngaihsut leh thunget aa aneih uh ahi hi.

Ei Zomite in tuabang haksaat na panin ih suahtak nop leh,
1. Siavuante in mici na abawl ding ciangin, a cinate ii health history atel ciang
bekin bangci bawl ding cih a teltheih pan bek bangin,
2. Ei zong, hih ih natna panin ih damnop aa ih suahtaak nop leh, a beisa aa
Zomite ii ih hii- na khempeuh ih teltheih bek ciangin, ih ki bawldan ding
ih telthei pan ding hi.
3. Siavuante in cinate taangthu a theihnop ciangin, a cina te mahmah a dot
ciangin, agen noploh, adeih huai hetloh leh a maizum huai pawlkhat agen kei l
leh, siavuan pa in abawl ciangin, muibunh tak in a bawltheih loh ding
mahbangin,
4. Ei zong, adeihhuai a deihhuai lo hilo; a mai zumhuai a maizumhuailo hilo ih
hii-na khenpeuh a vekpi in ih pulak kei leh....,
5. Tua ahih manin, Ih Article sungah thute in mikim aa dingin hoihkimlo, zaknop
huai kimlo kha ding hi.
( Thuhoih khempeuh in, zaknop huai kimlo aa; a zaaknop huailo thute
in, thusia hikim tuanlo zel hi. Pu Pau Za Mung)
6. Natna lian te pawl bang, olpak tawh aa dam cih a omthei kei hi.
Zatui neek ding ahih leh, khapet liang, mitsii liang leh naak hum liangaa neek
dingte pawl;
Neek leh dawnte tanh ding ki daam ding ahih leh, khuisa liang , taau liang aa
tanh ding,
Ki at ding ahih leh zong, lawplo pipi leh uutlo pipi mah tawh ki at ding ahi hi. Tuabanglo tawh damna a ki ngahzo kei ding hi.
7. Tua ahih mahbangin, tuni in Zomite in hih ih nat na pan in, ih dam siang na
dingin, ih deihhetloh, ih zaknop hetloh ih hii-na teng a hong ki gen ciangin, ih
damna ding bek mah lunggulh leh mitsuan aa thupi khualna tawh ih
ngaihzawhna dingin;
8. Hih article na siatmuh lai teng, a tel nailo na hiding hi.


Zomite sungah,

by; Pu Pau Za Mung

Wednesday, June 10, 2009

Zomi Encyclopedia Vai

Zomi Encyclopedia Vai
All,

1976 pan in, Rev. Pum Khan Nang in a na pat Chin State, 9 sung aa khua 1382 teng ii, khua tangthu khempeuh SDO zum, TEO zum, te tawn aa,a kaihkhop tu’n kum 30 (1976-2006) kum sung in Zomi Encyclopedia (ZE) Tedim Edition A pan Z dong khua 124 teng Main-10 leh Extra 10 a kigawm volume (20) tawh compilation a bawl tu-in a khet kizo siangta aa, gualzawhna kila ta hi. Tedim Edition simloh Township 8 teng zong a ban ah, kisep sawm lai hi. ZE Tedim Edition Volume pen Thudot Contributor Pupi 950 val teng in Official Document item tuamtuam 850 val siksan aa, kigelh hi aa, Volume khat ciang laimai 500 ta in, ki-binding ding ahi hi. Hih volume te sung ah Genealogy khangsim na (Beh 280 val) te ii family tree, BC 2000 pan AD 2008 kum kikal aa, Zomite kumsim thupiang thuteng, Zogam ah Christian upna hong tun maa aa, puleh pate biak dawinam 400 teng ii pianna, thoihna, phuisam kammalte a kim in, Zomi Bigraphy Volume te sung ah Ordination Pastor-te mimal tangthu ciat, galkap uliante mimal tangthu Civil lam uliante mimal tangthu ciat, kithuah ding hi. Zotual lai ahi, Pu Paucinhau tung aa Pasian piak Siampi laimal leh Vantung laimalte zong a gelh zia, a simna leh a zatna teng tawh Dictiionary in kibawl san laitak hi. Tua ban ah Paunak 2000 val, khanglui thu ciin tradition saying 2000 val Laisiangtho Verse by verse aa, Zola dawng tawh a kiphuak khuang leh zam tawh kithuah thei ding thute leh Adam pan minam pite pianna teng ( Negroid, Mongoloid, Caucasoid, Australoid)te a kipan Tibeto- Burman ah Zomi namte pianna tawh kizom suak, Kawlgam sung minam 153te kizopna teng Chart tawh a kim in kithuah in kiguang hi. Tua ban ah lakamte, Pau upate kamkileh bulhte cih nopna kival lak kammalte simna tawh kisai kammalte leh u leh nau kilawh dan, kizopdan tuamtuamte leh item tampi tak kiguang beh lai hi. Hih thuteng tawh kisai in, His Exelency Dr. Vum Ko Hau, Ph.D (Cum Laude), Deputy Director General C. Prof. Thang Za Tuan, Minister of Home Affairs Pu Tual Khaw Mang, Dr. Dallian Haokip, Principal, Blue Star Academy, New Lamka; Dr. Tualcin Neihsial, Professor, Manipur University; Dr. Thang Khan Piang, Civil Surgeon, Manipur; Dr. Hatzaw Hausuan, G.S., CBA, New Lamkate in Recommandation Panpihna laipite limtakin piaciat uh hi.

USA gam aa om Zomi doctracte teng tung ah zong recommandation kingen aa, kuamah tung pan kingah nailo hi. Tu laitakin zong TEDIM CHIN TO ENGLISH DICTIONARY Head word 2000 val tawh laimai 700 bang kizo ta hi. Hih thu ah zong Dr. Thang Za Tuan, ASEO Pu Suan Khan Mang (late) TEO, Pu Tun Za Dal TEO leh London Oxford University pan aa, Emeritus Professor (Linguistic) Eugene Henderson ii Preface leh Introduction pen Siapi Vul Za Thang leh J Gin Za Twang te’ gelh ahi hi. Hih ii minam mualsuang laibuteng ii mualsuah zawh theih nadingin Zomi, Zogam, Zolai a vei zawdiak muntuamtuam te panin lametna lianpi kinei hi. A sawtlo in Volume (1) Aipha khua pan Heilei khua kikal kingah ta ding ahih manin hanciamin lei tek ni



Rev. Pum Khan Nang Nung Sian Tuang


ZE Chief Complier Director



======
zomiencyclopediasite
Search Site

Zomi Encyclopedia Vai
Sitemap
Recent site activity
Zomi Enclopedia - Tedim Edition

created by Samuel SangVocabolary from ThangSiangh

edited by Samuel SangZomi Encyclopedia Vai

edited by Samuel SangHome

created by Samuel SangView All
Zomi Encyclopedia Vai
All,

1976 pan in, Rev. Pum Khan Nang in a na pat Chin State, 9 sung aa khua 1382 teng ii, khua tangthu khempeuh SDO zum, TEO zum, te tawn aa,a kaihkhop tu’n kum 30 (1976-2006) kum sung in Zomi Encyclopedia (ZE) Tedim Edition A pan Z dong khua 124 teng Main-10 leh Extra 10 a kigawm volume (20) tawh compilation a bawl tu-in a khet kizo siangta aa, gualzawhna kila ta hi. Tedim Edition simloh Township 8 teng zong a ban ah, kisep sawm lai hi. ZE Tedim Edition Volume pen Thudot Contributor Pupi 950 val teng in Official Document item tuamtuam 850 val siksan aa, kigelh hi aa, Volume khat ciang laimai 500 ta in, ki-binding ding ahi hi. Hih volume te sung ah Genealogy khangsim na (Beh 280 val) te ii family tree, BC 2000 pan AD 2008 kum kikal aa, Zomite kumsim thupiang thuteng, Zogam ah Christian upna hong tun maa aa, puleh pate biak dawinam 400 teng ii pianna, thoihna, phuisam kammalte a kim in, Zomi Bigraphy Volume te sung ah Ordination Pastor-te mimal tangthu ciat, galkap uliante mimal tangthu Civil lam uliante mimal tangthu ciat, kithuah ding hi. Zotual lai ahi, Pu Paucinhau tung aa Pasian piak Siampi laimal leh Vantung laimalte zong a gelh zia, a simna leh a zatna teng tawh Dictiionary in kibawl san laitak hi. Tua ban ah Paunak 2000 val, khanglui thu ciin tradition saying 2000 val Laisiangtho Verse by verse aa, Zola dawng tawh a kiphuak khuang leh zam tawh kithuah thei ding thute leh Adam pan minam pite pianna teng ( Negroid, Mongoloid, Caucasoid, Australoid)te a kipan Tibeto- Burman ah Zomi namte pianna tawh kizom suak, Kawlgam sung minam 153te kizopna teng Chart tawh a kim in kithuah in kiguang hi. Tua ban ah lakamte, Pau upate kamkileh bulhte cih nopna kival lak kammalte simna tawh kisai kammalte leh u leh nau kilawh dan, kizopdan tuamtuamte leh item tampi tak kiguang beh lai hi. Hih thuteng tawh kisai in, His Exelency Dr. Vum Ko Hau, Ph.D (Cum Laude), Deputy Director General C. Prof. Thang Za Tuan, Minister of Home Affairs Pu Tual Khaw Mang, Dr. Dallian Haokip, Principal, Blue Star Academy, New Lamka; Dr. Tualcin Neihsial, Professor, Manipur University; Dr. Thang Khan Piang, Civil Surgeon, Manipur; Dr. Hatzaw Hausuan, G.S., CBA, New Lamkate in Recommandation Panpihna laipite limtakin piaciat uh hi.

USA gam aa om Zomi doctracte teng tung ah zong recommandation kingen aa, kuamah tung pan kingah nailo hi. Tu laitakin zong TEDIM CHIN TO ENGLISH DICTIONARY Head word 2000 val tawh laimai 700 bang kizo ta hi. Hih thu ah zong Dr. Thang Za Tuan, ASEO Pu Suan Khan Mang (late) TEO, Pu Tun Za Dal TEO leh London Oxford University pan aa, Emeritus Professor (Linguistic) Eugene Henderson ii Preface leh Introduction pen Siapi Vul Za Thang leh J Gin Za Twang te’ gelh ahi hi. Hih ii minam mualsuang laibuteng ii mualsuah zawh theih nadingin Zomi, Zogam, Zolai a vei zawdiak muntuamtuam te panin lametna lianpi kinei hi. A sawtlo in Volume (1) Aipha khua pan Heilei khua kikal kingah ta ding ahih manin hanciamin lei tek ni



Rev. Pum Khan Nang Nung Sian Tuang


ZE Chief Complier Director



Subpages (1): Vocabolary from ThangSiangh

_displayNameOrEmail_ - _time_ - Remove
_text_


Sign in Terms Report Abuse Print | Powered by Google Sites==
Vocabolary from ThangSiangh
Zokam laklawh.

Zomi pen a kiphuangthak simloh kammal kicingtak iin kinei hi. Kala ten Mizo huzaap uh hi. Mizo in ei hong huzaap hi. Kawlgam Zomi te pen Kawlkam ihzuih hongtam piansim mawkta hi. Ih zangthei tuankei zong iin, honkhat kikum leng,..

Gam..............Leitang, munlehgam
Zogam...........Zomi te tenna gam
Zomi.............Zogam aa teng mi te
Gamke,........Pyine, state (State cipah leng leitungdang kibanzaw hi)
gamkhen.....Division, khazaing
khuapi-uk....myone, township
Hausa, innpi.... Yatzua lugyi, thugyi,
thukhun,ngeina...upadi, laws , rules
kisuang.......anaa, kizumbawl, kilawm salo, lungsimtawngah ki-awilo.
inndei........innkhan,deituam
inndawl.....innthat
tawlet........padenpauh, window
dawntuah,vaikha... {dawntuah=chosu nohset} { vaikha=laihpuh nohset}
tala...........tawh, kongtawh
thumuam..Advise, akyan pia,
gamvai.....politic, nainganzi,
kigulluk, mitphiat kipia...nalemuh bawl, kitheisiam
Vansuat,suatvan..tavuan{mawhpuak cih pen Lusei luandan ahihman iin Zokam
tawh kicianzo taklo hi.] kiseh=tavuan kipia cihna hi.VAIPUAK
khuttawi,....letsong, khuttawi, (sihciang kivehna letsong pen khuttawi,antawi kici}
pheituam....bombi,longpants(pheituamsing, pheituamtual}
langlut.......tentankah, training
paltan........galkap {paltantum=galkaptum]
khedap......phanat(taih-khedap, bawlung khedap, buangnaikhedap ects}
limlang......maan,
vanlamlia...leyinme,
thukhenmang..tayathugyi
thukhenzum...tayazum,
namgimtui...zinansi
tukpeng..bawhlung,
sumbuuk..sai , vanzuakna, anzuakna,zu zuakna..ects
siksakol...setbing,
kuang..pakan{annekna kuang, mehkuang,zasankuang}


Thang Siangh

Friday, June 5, 2009

Zomi SDA Conference Formations

Dear Zomisda khempeuh.
Anuai a thu teng pen Ka laikepte pan kong lakkhiat hi, a thu om bangin kong gelh hi a, update ding kisam leh zong ki update thei hi.
"1999 kum in UMM president Kham Khen Pau in MYUM Treasurer Memory Tun kumpi zumah khia a, hih pen Mission sungah kumpi zum kitun masa pen thu ahi hi" ci in August 27, 2007 ni in sanggampa Zomungpi in hong gelh hi. Kei muhna ah tua hun panin Conference a kipan khin lua hi ci nuam ing.
Nov. 20, 2002: Meeting No 01/2002 [Pa Thuk Kim, Pa Khual Za Nang, Pa Thang Lian Khup, Pa Thang Za Pau, Pa Cin Ngaih Mung, Pa Cin Khan Thang, Pa Kam Khan Mung] te in Conference Planning Committee masa pen nei uh hi. A khensat na ah [28/11/2002] nitak in Tahan B biakinn ah meeting nei kik ding cih hi.

Nov. 28, 2002: Meeting No 02/2002 Conference Planning Committee nei uh a, Thukhensatna

01 – Conference ding kulta hi, cih khensat

02 – Sumpite tuam khol pah ding, a hun ciangin Division ah puak ding

03 – Panmun len ding kiseh hi. Chairman Kai Za Dal, Secretary Cin Ngaih Mung, Treasurer Thang Lian Khup



Jan. 7, 2003: CPC Chairman Kai Za Dal in Southern Asia-Pacific Division President Bocala kiangah conference a dinkhiatna officially in thupuakna lai gelh hi.



March 6, 2003: Bocala in "the local church should not hold the tithe….does not follow Church Manual is doing an act of separating from the SDA church. If there is that feeling that they want to do what they want and not following the Church Manual and the church policy, that disqualifies them to be conference" ci-in lai hong thuk kik hi. [Khuatual pawlpi in sawma khat khaktan thei lo hi….tua bang in Church Manual a zuih kei leh SDA pawlpi tawh kikhen dinga a sem ahi hi. Amau ut bang beka sem nuam in Church Manual a zuihnop kei leh, conferece dingin picing lo hi.]



April 4, 2003: Meeting No. 06/03 Voted 06/03 tawh worker nasem cial ding khen sat uh hi.



April 23, 2003: SSD President Bocala in lai hong khak: "No mission can be organized without the approval of the Union and also confirmed by the Division –Union theihpihna leh Division kipsakna om lo-in mission khat kiphuankhia thei lo hi. To organize a conference is even more rigid – conference khat kiphuatkhiat ding pen tua sang thupi zaw lai hi….Not fighting against the Mission and the Union – Mission leh Union langdo ding hi lo hi. If they don't follow the policy of the church, they become offshoot – Pawlpi policy a zuih kei leh alampial uh ahi hi….If any one will organize any institution, union, not sanctioned by higher organization, and not respecting the policy of the world church, that is an off shoot. That is illegal. The Division and the General Conference will not recognize that – Sang, Union khat peuh pen tungsiahte theihpihna leh Leitungbup pawlpi policy thusim lo-a a phuatkhiat uh leh, tua in lampialna hi. Amaan kipawlna hi lo hi. Division leh GC in kipsak lo ding hi."



April 28, 2003: Kai Za Dal in SSD lai-atpi Dr Ng kiangah lai khak a, conference suah nading kisapna thu 12 gelh suk hi. Workerte in zawhthawh thu tawh nasem; Thang Siang, Gin Lian Pau, leh Kham Khen Pau te a hun cing nai lopi in kiteelna panmun panin hong hepkhiat sak; sangte sumpiak kikimlo; ATI leh MMCC hong do; cih leh conference hong langdo hi cih te hi.



Hih ni mahin Pension lasa Pastor Rualchhinna in sumpite tuamkoih loh nading leh MISSION tawh kop a conference nget nading in lai tawh hong hopih hi.



April 29, 2003: SSD Secretary Dr Ng Pyinoolwin ah hong zin a, CPC upa 13 te tawh hong kimu hi.



May 4, 2003: SSD Secretary Dr Ng in Pyinoolwin hong zin sunga a muhkhiat thute thupi 3 hong gelh khia hi. (i) ATI thu, (ii) Mission/conference thu, (iii) Sanglam thu cih te hi.



May 23, 2003: CPC Chairman Kai Za Dal in Myanmar Union Mission President pa kiangah UMM makaite in conference deihte hong langdo hi cih thu tawh hong khia hi.



May 27, 2003: Gin Sian Mung makai in gamdang a tungsa mi 49 in SSD President Bocala kiangah Conference hih theih nading in laigelha thupuak hi.



June 5, 2003: Kai Za Dal, CPC Chairman in SSD lai-atpi Dr Ng kiangah, UMM makaite in ATI langdo, UMM Chairman Kenneth in ama minampihte bek thupi sak hi cih mawhsakna, Kenneth in UMM EC member 2 dokkhia in laymember 2 a guanding guang nai lo hi cih mawhsakna thu gelh hi.



June 5, 2003: SSD Lai-atpi Dr Ng in Pr. Kenneth lai khak hi. Tua sungah "[1] There should be NO such thing as Conference Planning Committee – Conference Planning Committee cih bang om lo ding hi. [2] UMM EC ah layte 2 guang thei mah hi. [3] Ahi zongin EC sungah layte 25 % sang tamzaw lo ding cih policy om hi. UMM in mission hi lai ahih manin, nih behlap ding pen hi thei lo hi."



August 1, 2003: CPC Chairman pa laigelhna ah, SSD President Gulfan tawh akimuhna thu te hi a, a thupi zaw deuh pawl khat en le hang (8) Tithe leh sumpi zong nakpi takin kikum ung. Ama hong cih bangin hong kikal suan pih ding hi. Kuamah in local church ah kem, zang lo in Committee ah hong puak un."



August 8, 2003: General meeting a thumveina ah a khensatna te Kam Khan Mung in report piakna ah:

Voted 37/03 Dr Ng in Maymyo hong pai lai in Section EC worker 2 khiam dinga, lay member 2 behlap ding a cih pen, lay pan in Khual Za Nang leh Khen Do Pau kitel hi. [June 5, 2003 a Dr Ng lai na enkik un. Behlap ding a ci hiam?]



Oct. 1, 2003: Pau Za Khan laikhakna ah, paizia te maan a sak lohna hong genkhia, "1992 kum kiteel in zong ei deih bang piang ih sak loh tehm tutphah awn lo ding cih kikupna om in, keimah ut lo ing" ci hi.

[Dec. 13-19 1991 a Union session khit, Thang Siangh in President hong ngah loh tak ciangin a hawm khiat lai zong tu in keem lai ing. April 4, 1992 ni tawh Former president cih zaa gelh in Thang Siangh in conference ah kalsuan nading in UMM makai te kiangah a ngetna lai zong kem ing. Far Eastern Division pana Associate Secretary ahi Clinton L Shankel in UMM president Pr Sandy Dee kiangah June 18, 1992 ni tawh a laikhakna ah, "Your finances are lessened…If your finances are not strong, then becoming a conference puts an additional financial burden upon you which will make it even more difficult for you to operate. We do not want the program in Myanmar to suffer because of a conference status. Hopefully this will in part answer your request to Elder Bullock" ci hi.



Sia Kham Khan Pau in a laihawmna khat ah, "1992 April kha in UMM EC vote la in remind leuleu napi union te'n na forward lo hi. A deihte's sem napi, a khaktante hangin ma kisawnlo hi" ci in gelh hi. FED Associate Secretary pa lai thuk-kik koi ah koih hiam? Makaite mawhsak nading bek ih theih hi zen ding hi.



Dec. 6, 2003: SSD President Gulfan in Kai Za Dal leh Khual Za Nang tungah laikhakna:

"No single Mission in Myanmar is ready for conference status – Kawlgam sunga mission khat beek in zong conference dinmun a ding kiging nai lo hi. If all will rally behind the duly appointed leadership of the Mission and the Union, achieving Conference status would not be a problem – ih vekpi in a kiteel sa makaite ahi Mission leh Union makaite tawh kithuhual nak leh, conference hih na ding haksa lo ding hi."



Jan. 1, 2004: UMM EC in Conference Planning Committee CPC sepna in pawlpi buaisak nading bek ahih manin, CPC in lampial hi cih khensat (UMM 2003-90) in neita a, ni (90) sung ah hong kikhel un, tua kei leh kizopna kitat ta cih in ngaihsun ding hi, cih thu kiza sak hi.



Jan. 15, 2004: UMM EC in CPC tungah CPC na phiat kik kei uh leh kizopna kitatsak ding hi cih thuhilhna lai hong thuk kik a, UMM EC in nong niciam ni ma ngeingei in ko deihna te nong zuih zawh ding leh zuih zawh lo ding hong za sak un ci hi.



Jan. 16, 2004: Upper Myanmar Conference UMC khensatna

12/04 tawh zum nei ding, signboard suang ding khen sat hi.

14/04 tawh Circle leader teel uhs, UMC makai thak/luite teek kik uh



March 15, 2004: SSD President Gulfan laikhak ah, "Remit all your tithe and offering to the duly recognized mission organization = sawma khat leh sumpi khempeuh mission kipawlna ah puak-kik un. Do not hire workers under yor CPC – CPC kipawlna tawh worker na cial kei un. I have instructed you (Kai Za Dal) to disband this committee CPC – na committee uh phiat dingin thu kong pia khin zo hi.



April 19, 2004: UMM EC in khensatna (UMM 2004-017) tawh Upper Myanmar Conference UMC pen thuneihna ngah a kiphuankhia kipawlna hi lo hi, tua kipawlna ih sep khempeuh SDA pawlpi tawh kisai lo hi cih theihsakna lai pen Religious Affairs' Director ciang dong kipia in kihawmkhia hi. Khiakna lai hi lo hi. Hih pen kikhia hi lo hi. Buaina khat peuh om leh pawlpi kihuut nadinga kiginkholhna hi zaw hi.



Tua ni mahin UMC sungah kihel pawlpi mite koici bangin khalhna nei ding cih khensatna (UMM 2004-018) kinei a, a nuai a bang hi:

(1) UMC kipawlna tawh kizom Workerte nasep pan khawl sak ding,

(2) UMC kipawlna sungah kihel pawlpi mite Church Manual bangin khalhna pia ding,

(3) Local pawlpi in a sep theih nate ah, pawlpimite min sazian leh a thu om bang ngah
dinga, Church Manual om bangin kisem ding, cih thu hi.


April 21, 2004: Kai Za Dal in UMM EC khensatna te anuai-a bangin thuk kik hi:

(1) Na khensatna te pawlpi thukhun tawh kituak lo ahih manin ka nial uh hi.

(2) Na sepnate maan lo hi cih hong lakkhia dinga kiphuankhia pak hi-a, tu ni dongin tazavuan kiphuatna om nai lo hi. [CPC in khensatna tampi nei a, makai zong kiguan khin a, kiphuan taktak nai kei cih zong bang deihna hiam?] cih thu tawh Religious Affairs' Director ciang dongmah laipia kik uh hi.



May 13, 2004: Chanthagyi pawlpi in UMM SDA sungah kip lai hi ung, cih letmat thukna nei uh [Zam Sian Thang, Cin Do Lang, Thang Lian Nang, Thual Lian Dal] te in letmat thuh uh hi.



May 26, 2004: Chanthagyi upa Thual Lian Dal in CPC/UMC palai hihna pan kakhawl hi cihna lai hong pia hi.



June 3, 2004: MYUM EC in Upper Myanmar Conference pen SDA pawlpi kimakaihna policy tawh kituak lo ahih manin kipom sak lo hi ci in (MYUM EC 2004-090) tawh khensat uh hi.



June 15, 2004: UMC Chairman Kai Za Dal in Neng Khan Suan tungah a laikhakna thu:

(2) UMC pen tazavuan a kiphuankhia sa hi, ci in lai mai 3 dimin khak kik hi. [April kha 21 ni in Kumpi zumah, tazavuan nai lo hi ci-a, tu ciangin tazavuan kiphuan hi ci leuleu hi, bang deihna hiam?]



June 25, 2004: Sia Neng Khan Suan in Khuahausa te kiangah, Tonzang ah SDA pawlpi pan thuneihna kipia lo mi pawlkhat in nasem ahih manin, buaina khat peuh hong pian khak leh, SDA pawlpi tawh kisai lo hi cihna lai pia hi.



June 28, 2004: UMC Chairman Kai Za Dal in "UMC pen tazavuan a kiphuankhia kipawlna khat hi," "UMM te hong mawhsakna te amaan hi" lo hi cihna lai pen Religious Affairs' Director, Yangon ah puak kik hi.



August 29, 2004: Lezang khua panin UMC kipawlna sungah a lut teng in SDA biakinn zang nuam hi ung, hun hong khen sak un ci in, Tedim Township Religious Affairs zum ah ngetna lai na phah uh hi. Kumpi thu neite khensat dinga kikhia masa pen lai ahi hi. Hih buaina thu-ah UMM zumpite in hunlap in kidelh man lo ahih manin, biakinn khat ah nihvei hunzat nadingin kumpi lampanin thupiakna hong nei sak uh hi. Kua'n kumpi thukhenna ngen masa zaw hiam?



Sept. 9, 2004: Tonzang UMC Pawl pan Pa Kap Do Thang in kei pen, ka pawlpi simloh, no dangte in ka min nong phiat ding hi thei lo hi. Kai Khan Khual, Min Lwin, Muller Kyaw, Memory Tun, Suak Khaw Ngin leh adang pawlpi nasem (12) te zong, Church Manual laimail 187 na tawh kizui-in pawlpi pua ah hong kikoih khin hi cihna lai hong khak hi.



Sept 23, 2004: UMM ah Mission leh Conference buaina hangin SSD President AC Gulfan, Kalaymyo ah hong zin in, pawlpi mi ahi thei zah kikaikhawm in thu kingai tek hi. Zingan ne lo liangin ei thusunte hong ngai hi. Nupi khat in Tapung te tawh kipawl nuam kei ung cih in hong gen khia hi.



Oct. 8, 2004: Lezang pawlpi te thu teng azak ciangin, Tonzang pawlpi pan UMC te in zong Township Religious Affairs pa kiangah ngetna pia uh, UMM zum panin Pr Kai Khan Khual in delh to a, a thu hong zo uh hi. Pawlpi buai lel ahih manin UMM zumpi panin biakinn khalh dingin (UMM 2004-048) tawh thupia hi.



Oct. 13, 2004: UMM panin pawlpi sungah UMC te in buaisak ahihmanin hong hepkhiat sak nading in Religious Affairs' Director-Generalpa kiangah lai pia hi.



Oct. 17, 2004: UMC Chairman pa in Khampat khua-ah Galkap thukan lam makai pa kiangah Sawbua pawlpi pen pawlpimite neihsa hi cih thu tawh thupiang te peuhmah hausate in hong lawnsak lohna ding thupiakna lai khat na pia hi.



Oct. 21, 2004: MYUM EC in khensatna (2004-090) tawh UMC makai tea hi Kai Za Dal, Thang Za Pau, Sian Cin Zam, Kham Khen Pau, Thang Za Pau (Pinlon), Kam Khan Mung, Thang Lian Khup, Khen Do Pau, Cin Deih Khup, Zawn Lung, Zuam Kham, Nang Cin Hang, Khual Za Nang, Dai Khan Mang, Hual Lian Thang, Bawi Sum, Nang Suan Gin, Thang Do Pau, Thang Za Kham, Kap Do Thang te SDA pawlpi pan in a min paaikhia hi.



Oct. 25, 2004: UMM zumpanin Mayan hausate kiangah UMC/MAC vai zaksakna lai kipia hi. Kikhia hi lo hi.



Oct. 29, 2004: Sawbua pawlpi buai mahmah ahih manin MYUM panin hausate kiangah thuzaksak na khat kinei hi. Kikhia hi lo hi. Buaina om vet lo-a pusuah leh hoih ding pen tua bang lah hi thei lo ahih ciangin, ei mimal in kisep theih pen hausate kiangah zaksak ding longal bang mah om lo hi.



Nov. 19, 2004: Thalmual UMC te in zong Lezang UMC te paizia mah zui-in Tedim khua biakna lam makai kumpi zum ah hong tun a, UMM zumpi pan Pr Kai Khan Khual leh Pr Suak Khaw Ngin in ka del uh a, kumpi zum panin Thalmual SDA baikinn pen Mission te in kem hen, UMC te zong suakta takin kikhawm lel uh hen, cih lai hong pia hi.



Nov. 20, 2004: UMM pan Pr Suak Khaw Ngin in a kisawlna bangin Thalmual SDA pawlpi sung ah a sepna te kumpi theihpih dingin Tedim Religious Affairs makai pa kiangah lai pia kik hi.



Dec. 13, 2004: UMM in Special Power piakna tawh kizui-in Pr Lian Khan Dal, Pr Malsawma, leh Pr Gin Do Pau te in Kalay Township Religious Affairs Director pa kiangah a nuai-a bangin lain a phah uh hi: (1) UMC te in Pa Cin Khaw Pau kiangpan Pinlon biakinn tawhtang zawhthawhthu tawh la-a Kham Zam Thang kiangah ap uh hi. Tua bek thamlo in Telephone khau zong hong sat tan sak hi. Tua manin biakinn kongkhak tawmvei sung khak dingin ka na khensat uh hi" cih thu za sak hi.



Dec. 15, 2004: UMC makaite in Kalay Township Administrator pa kiangah a laiphahna tawh kizui in biakinn hun nih zat ding phalsakna lai hong suak hi.



Dec. 28, 2004: ni tawh Pinlon hausa te in Pinlon SDA biakinn hun nih a khenin zang ding hi cih na thu UMC te ngetna pen hong phalsak a, thu hong pia hi.



Jan. 3, 2005: UMC Chairman Kai Za Dal in UMC dinkhiatna thu a hilhcianna in Kumpizum Religious Affairs Director-General (Yangon) ah laimai (11) tawh lai pia hi.



Jan. 25, 2005: Pr Suak Khaw Ngin in Lezang SDA pawlpi sung pan a kihemkhia teng min sazian te Tedim biakna zum makaipa tungah zaksakna nei kik hi.



Hih ni mah in, Kawlpi kiim ah zong buai den a, biakinn hun zat hawm na ding ngetna UMC te in Mahzahkah ah ngen den ahih manin, UMM zumpan in 3 vei bang Pr Kai Khan Khual tawh ka na delh uh hi. Pinlon biakinn pen hun nih zat dingin kumpi zumpan in thupiakna UMC in hong ngah uh hi. Kua in zum tun masa zaw hiam cih, ngaihsun thei kim ding in ka um hi. Tua hangmah in Kalaymyo Township Administrator pa kiangah (Dec. 15, 2004)ni-a hong thupiak te etkik nading lai ka gelh kik hi.



Feb 6, 2005: Kumpi ulianlam panin biakinn hun nih vei zat ding khensatna hong piak sak takciangin, buaina tuamtuam hong om pah a, tua manin Kalay-Pinlon biakinn vantawh kisai Kalay Township Administrator pa kiangah zaksakna lai UMM pan kipia hi.



Feb. 8, 2005: Pum Za Lian, Gopi, Tual Khan Mang, Thang Ngaih Pau, leh Dongh Za Hau te MMCC ah phalna om lopi in lut hi ci-in UMC in Hausa zum ah hong khia leuleu hi.



Feb. 9, 2005: CPC/UMC/MAC kipawlna pen a maanlo kipawlna hi ci-a hong tangko sak nadingin Kalay Township Chairman pa kiangah ngetna lai, Pr Suak Khaw Ngin in pia hi. [Jan. 6, 2008 ni in vung vung in "Pr Suak himself submitted a written request to township and district council of Tedim, Kalay, Tamu to close down Bible School" ci-in hong gelhkhia hi. Hih ni-a kipia lai sungah vungvung cih bang thu om lo hi. Na copy kep pen uh enpha kik zaw un.



Feb. 18, 2005: Sagaing Division Religious Affairs zum panin Deputy Director Myint Than in UMM President Min Lwin kiangah [UMC- Kalay te in 3/1/2005) lai hong khiakna tawh kisai nong phisian nading uh thu kong pia uh hi cihna lai kingah hi.



March 9, 2005: UMC chairman Kai Za Dal in Sagaing Division Religious Affairs Head pa tungah conference vai thupuakna nei hi.



May 15, 2005: Religious Affairs zum panin bangmah sepsakna hong neih nai loh ciangin, UMM om khat vei kigelh kik leuleu hi.



May 16, 2005: Yanggophai SDA biakinn zong mission in tawhkhalh dinga kikhensa a, ahi zongin UMC te lungkimlo ahih manin hih ni in, Tamu Township Administrator pa tungah hong khia hi. UMM zumpi panin keimah Pr Suak Khaw Ngin in ka delh to hi. Ahi zongin Yanggophai pen Mission ah kuamah om lo ahih manin biakinn leh mission inn te kikemcing zo lo hi.





June 10, 2005: UMC te hong khiakna 3/1/2005 zong kizo kik khin hi napi, tu ni ciang dong sepsakna bangmah om nai lo ahih manin, SPDC zumpi ah thusunna kinei kik hi.



July 2005: July 2005 kha adinga kihawmkhia ZANGKONG Awging butuamna cover ah hih bangin pawlpi dinkhiatna tangko uh hi. "MAC tangdinta: Kawlgam ah 1902 kumin SDA upna hong kipuak a, 1919 Kum ciangin Kawlgam ah pawlpi hong phut in, Zogam ah 1954 kum ciangin Mission hong phut uh hi. Thu um mi kitam semsem ahih manin Zogam, Kachin state le Shan state a thu um pawlkhat in gamdang pan huhna la nawn lo in April 2005 a kipanin Myanmar Adventist Conference min tawh tangdin ta uh hi."

Oct. 30, 2005: UMC Chairman Kai Za Dal in Religious Affairs' Director pa tungah (Jan 3, 2005) ni tawh kong khak lai tawh kisai in Mission te hong buaisaknate nong kham sak na ding uh kong thum hi cihna lai pia hi. Tua sungah UMC pen Myanmar Biblical Christian Fellowship pana Registration No 1617 tawh phalna ngah a kiphuankhia hi ung ci hi.



Oct. 30, 2005: MAC in Religious Affairs' Director tungah Mission maan lohna laipi khat puak leuleu hi.



Nov. 11, 2005: MAC in SPDC zumpi aa Office Administrator pa tungah Mission khialhna thu laipi khat puak leuleu hi.



Nov. 21, 2005: Kai Za Dal in Pr Muller Kyaw khialhna thumna (Oct. 30, 2005) lai SPDC zumpi ah puak hi. (Lian_pi@sailormoon in Jahn 21, 2008) ni tawh agelh sung pan kila hi.



Jan 18, 2006: Upper Myanmar Mission constituency meeting, Pyinoolwin ah kinei a, SSD panin President Alberto Gulfan hong om in, UMC/MAC thu nakpi takin kikupna kinei a, a tawpna ah MBCF ih Registration Number 1617 tawh ding hi ung cihna lai a muh tak ciangin Disband dingin kikhensat hi.



Feb. 9, 2006: Pinlon biakin hun hong khen sak pen pan buaina piang toto ahih manin SDA pawlpi lah lungkim lo, Conference kici Kai Za Dal pawl te lah lungkim lo ahih manin, zum kitun tuaktuak a, Township Administrator pa in a thak in thupiakna hong nei pha kik hi.



May 21, 2006: Myanmar Union Conference min tawh Kai Za Dal in Kalay Township Administrator pa kiangah leh Religious Affairs makaipa kiangah laikhia hi. A thu panin, (1) Moe Khaing (a) Ngo Khaw Nang leh alawmte in Pangpi pawlpi hong buaisak loh nading, (2) Pangpi biakinn zang hun nih khenin kikhop theih nading, (3) Sawbua biakinn zong a ngeina banga zatsuah theih nading cih thulupi hi. (8) na ah Myanmar Union Mission pen gamsung buaisakna, sumbawlna lamah kihel ahih manin Mission tungah upna ka nei nawn kei uh hi. Amau tawh kizop ding zong ka ngaihsun vet kei uh hi. Tua ahih manin Paangpi SDA biakinn ah hun nih kikhop nading in hong bawl sak un, nong bawl sak zo kei uh le zong Pinlon 11 a SDA biakinn ah zong Mission te kikhop ding nong khaktan sak na ding leh Sawbua conference te hong ngetna zong nong sep sak nadingin thu kong sung uh hi.



Jan. 2007: Chanthagyi Biakinn pulpit tungah Pa Zam Sian Thang leh alawmte nih in pawlpi kem siapa Lalhmunsiama' gawlmeek uh ahih manin, zum kitun uh hi. Conference vai tawh khutlum kitu masa penpen na ahi hi. Tua tawh kizom in Chanthagyi conference kici te in biakinn ah hun nih kikhen a zat ding ngetna lai kumpi zumah na pia uh hi.



March 26, 2007: UMM thupiakna tawh kizui-in Ngo Khaw Nang in Kai Za Dal leh Kham Khen Pau te Kawlpi Thukhen zumah khia hi.



May 10, 2007: UMM in Mandalay Division thukhen zumpi ah MAC in Seventh-day Adventist leh a kisaipih van, min, logo khat pepeuh a zat loh nading in khaktan nading in ngetna lai phah hi.



July 13, 2007: Chanthagyi khua Thang Khan Dal [kum 57, NRC ka ciamteh kei ci, U Song Za tapa] in Sia Lalhmunsiama leh a lawmte 3 pen biakinn tawh hong khalhsak hi, ci-in Kalay Township thukhen zumah khia hi.



Nov. 13, 2007: UMC/MAC president Kai Za Dal [kum 54, TM 037695, U Thawng Do tapa] in Gin Lam Cin, Pum Za Lian, Thang Ngaih Pau, Dai Go Pau, Cin Khaw Pau in ka biakinn van uh hong guksak hi ci-in Kalay Township Court ah khia hi.



Anuai-a teng pen, Kai Za Dal in Mandalay Division court ah a witnesses dinga a lakkhiat hi a, Min a kigelh masa te pen a khia lamte cihna hi.

(1) June 29, 2007: Crime case 2474/2007 (Kai Za Dal / Pum Za Lian leh 4 te) Law No. (447) tawh khia

(2) June 29, 2007: Crime case 2475/2007 (Kam Khan Mung / Gin Do Pau leh 5 te) Law No. 403 tawh

sangvan gu in khia

(3) April 11, 2007: Crime case 1332/ 2007 (Langh Khan Suan/ Gin Do Pau leh 12 te) Law No. 296 tawh khia

(4) April 11, 2007: Crime case 1331/2007 (Thang Khan Dal / Moe Khaing leh 4 te) Law No. 341 tawh khia

(5) March 26, 2007: Crime case 926/2007 (Moe Khaing /Kai Za Dal leh 2 te) Law No. 465/469 tawh khia hi.

(6) April 7, 2007: Crime case 1127/ 2007 (Moe Khaing/ Kai Za Dal leh 8 te) Law No. 447/403/506 tawh khia

(7) (Ani kicianlo) Gin Do Pau/ Kai Za Dal leh mi 8, Crime case 1921/2007 tawh khia

(8) Sept. 4-5, 2007: Kham Khen Pau/ Muller Kyaw leh Min Lwin Civil case registered No 12/2007 tawh

Division Court, Monyaw ah Min Lwin in Mandalay a akhiakna thuk kik in, khia leuleu hi.



Dec. 18, 2007: MAC makaite Kham Khen Pau leh Kai Za Dal in Mission nasemte nih pen thukante a kineih hi, ci in Kalay District Police office ah hong khia hi.



Jan.20, 2008: UMC Makai Kham khen Pau in Kalay District Police Station ah, Mission worker te nih thukante kineih hi cih a akhiat na teng manglai in hong teikhia kik a, SSD President tungah laigelh kik hi. Ahi zongin thu in kisang zo nawn lo hi.



January 2008 sungin hih thu mah tawh Khampat Police Station ah khiak hong sawm kik lai, cih thu kiza hi.

"1999 kum in UMM president Kham Khen Pau in MYUM Treasurer Memory Tun kumpi zumah khia a, hih pen Mission sungah kumpi zum kitun masa pen thu ahi hi" ci in August 27, 2007 ni in sanggampa Zomungpi in hong gelh hi. Kei muhna ah tua hun panin Conference a kipan khin lua hi ci nuam ing.

Nov. 20, 2002: Meeting No 01/2002 [Pa Thuk Kim, Pa Khual Za Nang, Pa Thang Lian Khup, Pa Thang Za Pau, Pa Cin Ngaih Mung, Pa Cin Khan Thang, Pa Kam Khan Mung] te in Conference Planning Committee masa pen nei uh hi. A khensat na ah [28/11/2002] nitak in Tahan B biakinn ah meeting nei kik ding cih hi.

Nov. 28, 2002: Meeting No 02/2002 Conference Planning Committee nei uh a, Thukhensatna

01 – Conference ding kulta hi, cih khensat

02 – Sumpite tuam khol pah ding, a hun ciangin Division ah puak ding

03 – Panmun len ding kiseh hi. Chairman Kai Za Dal, Secretary Cin Ngaih Mung, Treasurer Thang Lian Khup



Jan. 7, 2003: CPC Chairman Kai Za Dal in Southern Asia-Pacific Division President Bocala kiangah conference a dinkhiatna officially in thupuakna lai gelh hi.



March 6, 2003: Bocala in "the local church should not hold the tithe….does not follow Church Manual is doing an act of separating from the SDA church. If there is that feeling that they want to do what they want and not following the Church Manual and the church policy, that disqualifies them to be conference" ci-in lai hong thuk kik hi. [Khuatual pawlpi in sawma khat khaktan thei lo hi….tua bang in Church Manual a zuih kei leh SDA pawlpi tawh kikhen dinga a sem ahi hi. Amau ut bang beka sem nuam in Church Manual a zuihnop kei leh, conferece dingin picing lo hi.]



April 4, 2003: Meeting No. 06/03 Voted 06/03 tawh worker nasem cial ding khen sat uh hi.



April 23, 2003: SSD President Bocala in lai hong khak: "No mission can be organized without the approval of the Union and also confirmed by the Division –Union theihpihna leh Division kipsakna om lo-in mission khat kiphuankhia thei lo hi. To organize a conference is even more rigid – conference khat kiphuatkhiat ding pen tua sang thupi zaw lai hi….Not fighting against the Mission and the Union – Mission leh Union langdo ding hi lo hi. If they don't follow the policy of the church, they become offshoot – Pawlpi policy a zuih kei leh alampial uh ahi hi….If any one will organize any institution, union, not sanctioned by higher organization, and not respecting the policy of the world church, that is an off shoot. That is illegal. The Division and the General Conference will not recognize that – Sang, Union khat peuh pen tungsiahte theihpihna leh Leitungbup pawlpi policy thusim lo-a a phuatkhiat uh leh, tua in lampialna hi. Amaan kipawlna hi lo hi. Division leh GC in kipsak lo ding hi."



April 28, 2003: Kai Za Dal in SSD lai-atpi Dr Ng kiangah lai khak a, conference suah nading kisapna thu 12 gelh suk hi. Workerte in zawhthawh thu tawh nasem; Thang Siang, Gin Lian Pau, leh Kham Khen Pau te a hun cing nai lopi in kiteelna panmun panin hong hepkhiat sak; sangte sumpiak kikimlo; ATI leh MMCC hong do; cih leh conference hong langdo hi cih te hi.



Hih ni mahin Pension lasa Pastor Rualchhinna in sumpite tuamkoih loh nading leh MISSION tawh kop a conference nget nading in lai tawh hong hopih hi.



April 29, 2003: SSD Secretary Dr Ng Pyinoolwin ah hong zin a, CPC upa 13 te tawh hong kimu hi.



May 4, 2003: SSD Secretary Dr Ng in Pyinoolwin hong zin sunga a muhkhiat thute thupi 3 hong gelh khia hi.

(i) ATI thu, (ii) Mission/conference thu, (iii) Sanglam thu cih te hi.



May 23, 2003: CPC Chairman Kai Za Dal in Myanmar Union Mission President pa kiangah UMM makaite in conference deihte hong langdo hi cih thu tawh hong khia hi.



May 27, 2003: Gin Sian Mung makai in gamdang a tungsa mi 49 in SSD President Bocala kiangah Conference hih theih nading in laigelha thupuak hi.



June 5, 2003: Kai Za Dal, CPC Chairman in SSD lai-atpi Dr Ng kiangah, UMM makaite in ATI langdo, UMM Chairman Kenneth in ama minampihte bek thupi sak hi cih mawhsakna, Kenneth in UMM EC member 2 dokkhia in laymember 2 a guanding guang nai lo hi cih mawhsakna thu gelh hi.



June 5, 2003: SSD Lai-atpi Dr Ng in Pr. Kenneth lai khak hi. Tua sungah "[1] There should be NO such thing as Conference Planning Committee – Conference Planning Committee cih bang om lo ding hi. [2] UMM EC ah layte 2 guang thei mah hi. [3] Ahi zongin EC sungah layte 25 % sang tamzaw lo ding cih policy om hi. UMM in mission hi lai ahih manin, nih behlap ding pen hi thei lo hi."



August 1, 2003: CPC Chairman pa laigelhna ah, SSD President Gulfan tawh akimuhna thu te hi a, a thupi zaw deuh pawl khat en le hang (8) Tithe leh sumpi zong nakpi takin kikum ung. Ama hong cih bangin hong kikal suan pih ding hi. Kuamah in local church ah kem, zang lo in Committee ah hong puak un."



August 8, 2003: General meeting a thumveina ah a khensatna te Kam Khan Mung in report piakna ah:

Voted 37/03 Dr Ng in Maymyo hong pai lai in Section EC worker 2 khiam dinga, lay member 2 behlap ding a cih pen, lay pan in Khual Za Nang leh Khen Do Pau kitel hi. [June 5, 2003 a Dr Ng lai na enkik un. Behlap ding a ci hiam?]



Oct. 1, 2003: Pau Za Khan laikhakna ah, paizia te maan a sak lohna hong genkhia, "1992 kum kiteel in zong ei deih bang piang ih sak loh tehm tutphah awn lo ding cih kikupna om in, keimah ut lo ing" ci hi.

[Dec. 13-19 1991 a Union session khit, Thang Siangh in President hong ngah loh tak ciangin a hawm khiat lai zong tu in keem lai ing. April 4, 1992 ni tawh Former president cih zaa gelh in Thang Siangh in conference ah kalsuan nading in UMM makai te kiangah a ngetna lai zong kem ing. Far Eastern Division pana Associate Secretary ahi Clinton L Shankel in UMM president Pr Sandy Dee kiangah June 18, 1992 ni tawh a laikhakna ah, "Your finances are lessened…If your finances are not strong, then becoming a conference puts an additional financial burden upon you which will make it even more difficult for you to operate. We do not want the program in Myanmar to suffer because of a conference status. Hopefully this will in part answer your request to Elder Bullock" ci hi.



Sia Kham Khan Pau in a laihawmna khat ah, "1992 April kha in UMM EC vote la in remind leuleu napi union te'n na forward lo hi. A deihte's sem napi, a khaktante hangin ma kisawnlo hi" ci in gelh hi. FED Associate Secretary pa lai thuk-kik koi ah koih hiam? Makaite mawhsak nading bek ih theih hi zen ding hi.



Dec. 6, 2003: SSD President Gulfan in Kai Za Dal leh Khual Za Nang tungah laikhakna:

"No single Mission in Myanmar is ready for conference status – Kawlgam sunga mission khat beek in zong conference dinmun a ding kiging nai lo hi. If all will rally behind the duly appointed leadership of the Mission and the Union, achieving Conference status would not be a problem – ih vekpi in a kiteel sa makaite ahi Mission leh Union makaite tawh kithuhual nak leh, conference hih na ding haksa lo ding hi."



Jan. 1, 2004: UMM EC in Conference Planning Committee CPC sepna in pawlpi buaisak nading bek ahih manin, CPC in lampial hi cih khensat (UMM 2003-90) in neita a, ni (90) sung ah hong kikhel un, tua kei leh kizopna kitat ta cih in ngaihsun ding hi, cih thu kiza sak hi.



Jan. 15, 2004: UMM EC in CPC tungah CPC na phiat kik kei uh leh kizopna kitatsak ding hi cih thuhilhna lai hong thuk kik a, UMM EC in nong niciam ni ma ngeingei in ko deihna te nong zuih zawh ding leh zuih zawh lo ding hong za sak un ci hi.



Jan. 16, 2004: Upper Myanmar Conference UMC khensatna

12/04 tawh zum nei ding, signboard suang ding khen sat hi.

14/04 tawh Circle leader teel uhs, UMC makai thak/luite teek kik uh



March 15, 2004: SSD President Gulfan laikhak ah, "Remit all your tithe and offering to the duly recognized mission organization = sawma khat leh sumpi khempeuh mission kipawlna ah puak-kik un. Do not hire workers under yor CPC – CPC kipawlna tawh worker na cial kei un. I have instructed you (Kai Za Dal) to disband this committee CPC – na committee uh phiat dingin thu kong pia khin zo hi.



April 19, 2004: UMM EC in khensatna (UMM 2004-017) tawh Upper Myanmar Conference UMC pen thuneihna ngah a kiphuankhia kipawlna hi lo hi, tua kipawlna ih sep khempeuh SDA pawlpi tawh kisai lo hi cih theihsakna lai pen Religious Affairs' Director ciang dong kipia in kihawmkhia hi. Khiakna lai hi lo hi. Hih pen kikhia hi lo hi. Buaina khat peuh om leh pawlpi kihuut nadinga kiginkholhna hi zaw hi.



Tua ni mahin UMC sungah kihel pawlpi mite koici bangin khalhna nei ding cih khensatna (UMM 2004-018) kinei a, a nuai a bang hi:

(1) UMC kipawlna tawh kizom Workerte nasep pan khawl sak ding,

(2) UMC kipawlna sungah kihel pawlpi mite Church Manual bangin khalhna pia ding,

(3) Local pawlpi in a sep theih nate ah, pawlpimite min sazian leh a thu om bang ngah dinga,

Church Manual om bangin kisem ding, cih thu hi.



April 21, 2004: Kai Za Dal in UMM EC khensatna te anuai-a bangin thuk kik hi:

(1) Na khensatna te pawlpi thukhun tawh kituak lo ahih manin ka nial uh hi.

(2) Na sepnate maan lo hi cih hong lakkhia dinga kiphuankhia pak hi-a, tu ni dongin tazavuan kiphuatna om

nai lo hi. [CPC in khensatna tampi nei a, makai zong kiguan khin a, kiphuan taktak nai kei cih zong

bang deihna hiam?]

cih thu tawh Religious Affairs' Director ciang dongmah laipia kik uh hi.



May 13, 2004: Chanthagyi pawlpi in UMM SDA sungah kip lai hi ung, cih letmat thukna nei uh [Zam Sian Thang, Cin Do Lang, Thang Lian Nang, Thual Lian Dal] te in letmat thuh uh hi.



May 26, 2004: Chanthagyi upa Thual Lian Dal in CPC/UMC palai hihna pan kakhawl hi cihna lai hong pia hi.



June 3, 2004: MYUM EC in Upper Myanmar Conference pen SDA pawlpi kimakaihna policy tawh kituak lo ahih manin kipom sak lo hi ci in (MYUM EC 2004-090) tawh khensat uh hi.



June 15, 2004: UMC Chairman Kai Za Dal in Neng Khan Suan tungah a laikhakna thu:

(2) UMC pen tazavuan a kiphuankhia sa hi, ci in lai mai 3 dimin khak kik hi. [April kha 21 ni in Kumpi zumah, tazavuan nai lo hi ci-a, tu ciangin tazavuan kiphuan hi ci leuleu hi, bang deihna hiam?]



June 25, 2004: Sia Neng Khan Suan in Khuahausa te kiangah, Tonzang ah SDA pawlpi pan thuneihna kipia lo mi pawlkhat in nasem ahih manin, buaina khat peuh hong pian khak leh, SDA pawlpi tawh kisai lo hi cihna lai pia hi.



June 28, 2004: UMC Chairman Kai Za Dal in "UMC pen tazavuan a kiphuankhia kipawlna khat hi," "UMM te hong mawhsakna te amaan hi" lo hi cihna lai pen Religious Affairs' Director, Yangon ah puak kik hi.



August 29, 2004: Lezang khua panin UMC kipawlna sungah a lut teng in SDA biakinn zang nuam hi ung, hun hong khen sak un ci in, Tedim Township Religious Affairs zum ah ngetna lai na phah uh hi. Kumpi thu neite khensat dinga kikhia masa pen lai ahi hi. Hih buaina thu-ah UMM zumpite in hunlap in kidelh man lo ahih manin, biakinn khat ah nihvei hunzat nadingin kumpi lampanin thupiakna hong nei sak uh hi. Kua'n kumpi thukhenna ngen masa zaw hiam?



Sept. 9, 2004: Tonzang UMC Pawl pan Pa Kap Do Thang in kei pen, ka pawlpi simloh, no dangte in ka min nong phiat ding hi thei lo hi. Kai Khan Khual, Min Lwin, Muller Kyaw, Memory Tun, Suak Khaw Ngin leh adang pawlpi nasem (12) te zong, Church Manual laimail 187 na tawh kizui-in pawlpi pua ah hong kikoih khin hi cihna lai hong khak hi.



Sept 23, 2004: UMM ah Mission leh Conference buaina hangin SSD President AC Gulfan, Kalaymyo ah hong zin in, pawlpi mi ahi thei zah kikaikhawm in thu kingai tek hi. Zingan ne lo liangin ei thusunte hong ngai hi.

Nupi khat in Tapung te tawh kipawl nuam kei ung cih in hong gen khia hi.



Oct. 8, 2004: Lezang pawlpi te thu teng azak ciangin, Tonzang pawlpi pan UMC te in zong Township Religious Affairs pa kiangah ngetna pia uh, UMM zum panin Pr Kai Khan Khual in delh to a, a thu hong zo uh hi. Pawlpi buai lel ahih manin UMM zumpi panin biakinn khalh dingin (UMM 2004-048) tawh thupia hi.



Oct. 13, 2004: UMM panin pawlpi sungah UMC te in buaisak ahihmanin hong hepkhiat sak nading in Religious Affairs' Director-Generalpa kiangah lai pia hi.



Oct. 17, 2004: UMC Chairman pa in Khampat khua-ah Galkap thukan lam makai pa kiangah Sawbua pawlpi pen pawlpimite neihsa hi cih thu tawh thupiang te peuhmah hausate in hong lawnsak lohna ding thupiakna lai khat na pia hi.



Oct. 21, 2004: MYUM EC in khensatna (2004-090) tawh UMC makai tea hi Kai Za Dal, Thang Za Pau, Sian Cin Zam, Kham Khen Pau, Thang Za Pau (Pinlon), Kam Khan Mung, Thang Lian Khup, Khen Do Pau, Cin Deih Khup, Zawn Lung, Zuam Kham, Nang Cin Hang, Khual Za Nang, Dai Khan Mang, Hual Lian Thang, Bawi Sum, Nang Suan Gin, Thang Do Pau, Thang Za Kham, Kap Do Thang te SDA pawlpi pan in a min paaikhia hi.



Oct. 25, 2004: UMM zumpanin Mayan hausate kiangah UMC/MAC vai zaksakna lai kipia hi. Kikhia hi lo hi.



Oct. 29, 2004: Sawbua pawlpi buai mahmah ahih manin MYUM panin hausate kiangah thuzaksak na khat kinei hi. Kikhia hi lo hi. Buaina om vet lo-a pusuah leh hoih ding pen tua bang lah hi thei lo ahih ciangin, ei mimal in kisep theih pen hausate kiangah zaksak ding longal bang mah om lo hi.



Nov. 19, 2004: Thalmual UMC te in zong Lezang UMC te paizia mah zui-in Tedim khua biakna lam makai kumpi zum ah hong tun a, UMM zumpi pan Pr Kai Khan Khual leh Pr Suak Khaw Ngin in ka del uh a, kumpi zum panin Thalmual SDA baikinn pen Mission te in kem hen, UMC te zong suakta takin kikhawm lel uh hen, cih lai hong pia hi.



Nov. 20, 2004: UMM pan Pr Suak Khaw Ngin in a kisawlna bangin Thalmual SDA pawlpi sung ah a sepna te kumpi theihpih dingin Tedim Religious Affairs makai pa kiangah lai pia kik hi.



Dec. 13, 2004: UMM in Special Power piakna tawh kizui-in Pr Lian Khan Dal, Pr Malsawma, leh Pr Gin Do Pau te in Kalay Township Religious Affairs Director pa kiangah a nuai-a bangin lain a phah uh hi: (1) UMC te in Pa Cin Khaw Pau kiangpan Pinlon biakinn tawhtang zawhthawhthu tawh la-a Kham Zam Thang kiangah ap uh hi. Tua bek thamlo in Telephone khau zong hong sat tan sak hi. Tua manin biakinn kongkhak tawmvei sung khak dingin ka na khensat uh hi" cih thu za sak hi.



Dec. 15, 2004: UMC makaite in Kalay Township Administrator pa kiangah a laiphahna tawh kizui in biakinn hun nih zat ding phalsakna lai hong suak hi.



Dec. 28, 2004: ni tawh Pinlon hausa te in Pinlon SDA biakinn hun nih a khenin zang ding hi cih na thu UMC te ngetna pen hong phalsak a, thu hong pia hi.



Jan. 3, 2005: UMC Chairman Kai Za Dal in UMC dinkhiatna thu a hilhcianna in Kumpizum Religious Affairs Director-General (Yangon) ah laimai (11) tawh lai pia hi.



Jan. 25, 2005: Pr Suak Khaw Ngin in Lezang SDA pawlpi sung pan a kihemkhia teng min sazian te Tedim biakna zum makaipa tungah zaksakna nei kik hi.



Hih ni mah in, Kawlpi kiim ah zong buai den a, biakinn hun zat hawm na ding ngetna UMC te in Mahzahkah ah ngen den ahih manin, UMM zumpan in 3 vei bang Pr Kai Khan Khual tawh ka na delh uh hi. Pinlon biakinn pen hun nih zat dingin kumpi zumpan in thupiakna UMC in hong ngah uh hi. Kua in zum tun masa zaw hiam cih, ngaihsun thei kim ding in ka um hi. Tua hangmah in Kalaymyo Township Administrator pa kiangah (Dec. 15, 2004)ni-a hong thupiak te etkik nading lai ka gelh kik hi.



Feb 6, 2005: Kumpi ulianlam panin biakinn hun nih vei zat ding khensatna hong piak sak takciangin, buaina tuamtuam hong om pah a, tua manin Kalay-Pinlon biakinn vantawh kisai Kalay Township Administrator pa kiangah zaksakna lai UMM pan kipia hi.



Feb. 8, 2005: Pum Za Lian, Gopi, Tual Khan Mang, Thang Ngaih Pau, leh Dongh Za Hau te MMCC ah phalna om lopi in lut hi ci-in UMC in Hausa zum ah hong khia leuleu hi.



Feb. 9, 2005: CPC/UMC/MAC kipawlna pen a maanlo kipawlna hi ci-a hong tangko sak nadingin Kalay Township Chairman pa kiangah ngetna lai, Pr Suak Khaw Ngin in pia hi. [Jan. 6, 2008 ni in vung vung in "Pr Suak himself submitted a written request to township and district council of Tedim, Kalay, Tamu to close down Bible School" ci-in hong gelhkhia hi. Hih ni-a kipia lai sungah vungvung cih bang thu om lo hi. Na copy kep pen uh enpha kik zaw un.



Feb. 18, 2005: Sagaing Division Religious Affairs zum panin Deputy Director Myint Than in UMM President Min Lwin kiangah [UMC- Kalay te in 3/1/2005) lai hong khiakna tawh kisai nong phisian nading uh thu kong pia uh hi cihna lai kingah hi.



March 9, 2005: UMC chairman Kai Za Dal in Sagaing Division Religious Affairs Head pa tungah conference vai thupuakna nei hi.



May 15, 2005: Religious Affairs zum panin bangmah sepsakna hong neih nai loh ciangin, UMM om khat vei kigelh kik leuleu hi.



May 16, 2005: Yanggophai SDA biakinn zong mission in tawhkhalh dinga kikhensa a, ahi zongin UMC te lungkimlo ahih manin hih ni in, Tamu Township Administrator pa tungah hong khia hi. UMM zumpi panin keimah Pr Suak Khaw Ngin in ka delh to hi. Ahi zongin Yanggophai pen Mission ah kuamah om lo ahih manin biakinn leh mission inn te kikemcing zo lo hi.





June 10, 2005: UMC te hong khiakna 3/1/2005 zong kizo kik khin hi napi, tu ni ciang dong sepsakna bangmah om nai lo ahih manin, SPDC zumpi ah thusunna kinei kik hi.



July 2005: July 2005 kha adinga kihawmkhia ZANGKONG Awging butuamna cover ah hih bangin pawlpi dinkhiatna tangko uh hi. "MAC tangdinta: Kawlgam ah 1902 kumin SDA upna hong kipuak a, 1919 Kum ciangin Kawlgam ah pawlpi hong phut in, Zogam ah 1954 kum ciangin Mission hong phut uh hi. Thu um mi kitam semsem ahih manin Zogam, Kachin state le Shan state a thu um pawlkhat in gamdang pan huhna la nawn lo in April 2005 a kipanin Myanmar Adventist Conference min tawh tangdin ta uh hi."

Oct. 30, 2005: UMC Chairman Kai Za Dal in Religious Affairs' Director pa tungah (Jan 3, 2005) ni tawh kong khak lai tawh kisai in Mission te hong buaisaknate nong kham sak na ding uh kong thum hi cihna lai pia hi. Tua sungah UMC pen Myanmar Biblical Christian Fellowship pana Registration No 1617 tawh phalna ngah a kiphuankhia hi ung ci hi.



Oct. 30, 2005: MAC in Religious Affairs' Director tungah Mission maan lohna laipi khat puak leuleu hi.



Nov. 11, 2005: MAC in SPDC zumpi aa Office Administrator pa tungah Mission khialhna thu laipi khat puak leuleu hi.



Nov. 21, 2005: Kai Za Dal in Pr Muller Kyaw khialhna thumna (Oct. 30, 2005) lai SPDC zumpi ah puak hi. (Lian_pi@sailormoon in Jahn 21, 2008) ni tawh agelh sung pan kila hi.



Jan 18, 2006: Upper Myanmar Mission constituency meeting, Pyinoolwin ah kinei a, SSD panin President Alberto Gulfan hong om in, UMC/MAC thu nakpi takin kikupna kinei a, a tawpna ah MBCF ih Registration Number 1617 tawh ding hi ung cihna lai a muh tak ciangin Disband dingin kikhensat hi.



Feb. 9, 2006: Pinlon biakin hun hong khen sak pen pan buaina piang toto ahih manin SDA pawlpi lah lungkim lo, Conference kici Kai Za Dal pawl te lah lungkim lo ahih manin, zum kitun tuaktuak a, Township Administrator pa in a thak in thupiakna hong nei pha kik hi.



May 21, 2006: Myanmar Union Conference min tawh Kai Za Dal in Kalay Township Administrator pa kiangah leh Religious Affairs makaipa kiangah laikhia hi. A thu panin, (1) Moe Khaing (a) Ngo Khaw Nang leh alawmte in Pangpi pawlpi hong buaisak loh nading, (2) Pangpi biakinn zang hun nih khenin kikhop theih nading, (3) Sawbua biakinn zong a ngeina banga zatsuah theih nading cih thulupi hi. (8) na ah Myanmar Union Mission pen gamsung buaisakna, sumbawlna lamah kihel ahih manin Mission tungah upna ka nei nawn kei uh hi. Amau tawh kizop ding zong ka ngaihsun vet kei uh hi. Tua ahih manin Paangpi SDA biakinn ah hun nih kikhop nading in hong bawl sak un, nong bawl sak zo kei uh le zong Pinlon 11 a SDA biakinn ah zong Mission te kikhop ding nong khaktan sak na ding leh Sawbua conference te hong ngetna zong nong sep sak nadingin thu kong sung uh hi.



Jan. 2007: Chanthagyi Biakinn pulpit tungah Pa Zam Sian Thang leh alawmte nih in pawlpi kem siapa Lalhmunsiama' gawlmeek uh ahih manin, zum kitun uh hi. Conference vai tawh khutlum kitu masa penpen na ahi hi. Tua tawh kizom in Chanthagyi conference kici te in biakinn ah hun nih kikhen a zat ding ngetna lai kumpi zumah na pia uh hi.



March 26, 2007: UMM thupiakna tawh kizui-in Ngo Khaw Nang in Kai Za Dal leh Kham Khen Pau te Kawlpi Thukhen zumah khia hi.



May 10, 2007: UMM in Mandalay Division thukhen zumpi ah MAC in Seventh-day Adventist leh a kisaipih van, min, logo khat pepeuh a zat loh nading in khaktan nading in ngetna lai phah hi.



July 13, 2007: Chanthagyi khua Thang Khan Dal [kum 57, NRC ka ciamteh kei ci, U Song Za tapa] in Sia Lalhmunsiama leh a lawmte 3 pen biakinn tawh hong khalhsak hi, ci-in Kalay Township thukhen zumah khia hi.



Nov. 13, 2007: UMC/MAC president Kai Za Dal [kum 54, TM 037695, U Thawng Do tapa] in Gin Lam Cin, Pum Za Lian, Thang Ngaih Pau, Dai Go Pau, Cin Khaw Pau in ka biakinn van uh hong guksak hi ci-in Kalay Township Court ah khia hi.



Anuai-a teng pen, Kai Za Dal in Mandalay Division court ah a witnesses dinga a lakkhiat hi a, Min a kigelh masa te pen a khia lamte cihna hi.

(1) June 29, 2007: Crime case 2474/2007 (Kai Za Dal / Pum Za Lian leh 4 te) Law No. (447) tawh khia

(2) June 29, 2007: Crime case 2475/2007 (Kam Khan Mung / Gin Do Pau leh 5 te) Law No. 403 tawh

sangvan gu in khia

(3) April 11, 2007: Crime case 1332/ 2007 (Langh Khan Suan/ Gin Do Pau leh 12 te) Law No. 296 tawh khia

(4) April 11, 2007: Crime case 1331/2007 (Thang Khan Dal / Moe Khaing leh 4 te) Law No. 341 tawh khia

(5) March 26, 2007: Crime case 926/2007 (Moe Khaing /Kai Za Dal leh 2 te) Law No. 465/469 tawh khia hi.

(6) April 7, 2007: Crime case 1127/ 2007 (Moe Khaing/ Kai Za Dal leh 8 te) Law No. 447/403/506 tawh khia

(7) (Ani kicianlo) Gin Do Pau/ Kai Za Dal leh mi 8, Crime case 1921/2007 tawh khia

(8) Sept. 4-5, 2007: Kham Khen Pau/ Muller Kyaw leh Min Lwin Civil case registered No 12/2007 tawh

Division Court, Monyaw ah Min Lwin in Mandalay a akhiakna thuk kik in, khia leuleu hi.



Dec. 18, 2007: MAC makaite Kham Khen Pau leh Kai Za Dal in Mission nasemte nih pen thukante a kineih hi, ci in Kalay District Police office ah hong khia hi.



Jan.20, 2008: UMC Makai Kham khen Pau in Kalay District Police Station ah, Mission worker te nih thukante kineih hi cih a akhiat na teng manglai in hong teikhia kik a, SSD President tungah laigelh kik hi. Ahi zongin thu in kisang zo nawn lo hi.



January 2008 sungin hih thu mah tawh Khampat Police Station ah khiak hong sawm kik lai, cih thu kiza hi.



--
Pastor Suak Khaw Ngin
Director of Education
Myanmar Union Mission of SDAs
PO Box 977 GPO, Yangon 11191
MYANMAR

Office Phone: 951-371757, 371758 (Ext. 18/19)
Residence: 951-371759

Emails: ngin.sk@gmail.com, myumedu@mail4u.com.mm

Adventist Dialogue (Zomi SDA)

The following is, a very funny dialogue i ever record; which is a correspondence debate over the forming of SDA Conference in Myanmar.

Education Department" Add sender to ContactsTo: "Thang Siangh" Cc: myumsda@myanmar.com.mm, kensznang@mail4u.com.mm, lian_pi@sailormoon.com, tlkhaig@mail4u.com.mm, ferrissuan@gmail.com, sawmsang@gmail.com, simheisa@yahoo.com, sangchia7@yahoo.com, vrualchhina@yahoo.com, munzothang@gmail.com, henpui@myanmar.com.mm, zomisda6968@yahoo.com, siansiam227@yahoo.com, munggi@secc-sda.org, mtlianta@googlemail.com, paukhan@hotmail.com, lezangsuanno@gmail.com, sdasuanpi@gmail.com, nangkhanm@gmail.com, zampau26@gmail.com, kiim.hester@gmail.com, niangkuntong@gmail.com, vumhaug4@yahoo.com, talekkhennosda@yahoo.com, lezanghaupi@gmail.com, tawinupa@yahoo.com, thangpi7@gmail.com, tijipau@yahoo.com, lungduailek@gmail.com, zomungpi@yahoo.com, a.zmang@yahoo.com.sg, eskhaipi@yahoo.com, siakhen@gmail.com, paupau2001@yahoo.co.in, zam_lam2001@yahoo.com, heisa24@yahoo.com, khaimok@gmail.com, mangclun@gmail.com, sianzun@yahoo.com, "Thang Siangh" , vung_vng@yahoo.com, sua7kim@yahoo.com, sianhungpu@gmail.com, ngeisokpak@hotmail.com, millhoper@yahoo.com, kmdal@aiias.edu, donnosda@yahoo.com, plkhai@gmail.com, cherrysakura@gmail.com, siansiamlian@gmail.com, zammung1960@gmail.com, minlwin1958@myanmar.com.mm, davidngaih@gmail.com, thangbawi_05@sailormoon.com, zsiansang@yahoo.com, goliankap@gmail.com, lamthang7@yahoo.com, khenkhansang@yahoo.com, kellyplyan@mail4u.com.mm, mungtoh@gmail.com... moreDear Pu Siangh,

Attachment tawh kongkhak pen ka download thei kei, hong gelh ngiatngiat in nong cih banga kong gelh ngiatngiat hi. Kua gelh hiam zong thei keng. Pr. Kenneth in zong ka download thei kei hong ci-a, attachment file ka bawl pen kisam hi kha in um ing. Hong thuum ing. Na lai gelhte a vekpi mahin sim ing. Lungdam huai hi. Topa in cidam khansau na thupha hong pia hen. Lai teng anuai a bang hi.

Nginkok

*******************************************************************

Subject: Amaanlo thu pawl khat puah phatna

Thupatna: A beisa hun internet pan in thu pawl khat ong kihawmkhiate lak pan aman lo zuau thu pawl khat kihel ahihmanin athei nuam, a tel nuamte adingin a hong kihawm khia ahi hi. Amasa in sum thu tampi tak kigelh ahih manin tuate ih gen dinga, thu dangte a nunglam ah in zom ding hi.

1. Sia Mang Za Lian leh sum Thein 50 cih thu tawh kisai in

Sia Mang Za Lian in Conference ah tein 50 pia lo hi, amah dong un cih thu tawh kisai pen thuman ahi hi. Sia Mang Za Lian in tein 50 pia ngei lo mah hi. Apia pen Yangon Conference pawlpi hi. Yangon pawlpi in a sumpi puak uh lah sawt khin ta, Receipt lah ngah thei lo uh ahih manin Conference zum phone tawh a dot ciangin Pa Khual Za Nang a dam lai hi in aman phone sang hi. "Sawm-a-khat tein 50 kong khak uh ngah lo maw tu dong ciang receipt lah hong khak lo? ci-in a dot ciangin Pa Khual Za Nang in (Sia Dal zi) Ciau Cing dong hi. “Kingah in na zang pak ing, Tedim va zin pak ning in kong ciah ciangin hong ap ning” ci hi. Tedim va paito hi, hong ciah kik hi, sum pen ap tuan lo hi. Kaal khat khit ciangin Pa Thang Lian Khup Conference zumah pai a, Yangon pawlpite sawm-a-khat receipt khak ni, ci-in a gen leh zum a ten tua ahih leh a sum hong ap khin maw ci-a a dot ciangin, “a sum bel ong ap tuan nai kei” ci-in dawng hi.



Tua ahih leh a sum lo-in receipt kipia thei ken teh, na cih san hi. Khat vei pai kik leuleu a, “Yangon pawlpite receipt ih khak kei leh hong khasia leh uh hoih lo ding hi veh aw” ci-in va gen leuleu hi. A sum ong ap khin hiam? a cih teh, ap nai kei, ahi zongin “kei man tavuan khan ning” a cih ciangin a sum om het lo-pi in receipt piakhia uh hi. Yangon pawlpi in a lung nuamlo in phone tawh a dot masiah bel Yangon pawlpi sumpi khiat lam a theihpih kua mah om lo hi. Sia Kai Dal te nupa in lah imcip bikbek. Pasian awi loh hi ding hi ven, a kelluphum hong kidawk cih ding hi.



2. “Lal Cin Kham in sumpi tein 11 conference ah khak a, Sia Kai Dal in Carbon thuah lo-in receipt khak hi” cih pen thuman hi-a; Pa Khual Za Nang tungah phisian khitsa hi cih pen a zuau hi. Tua carbon kithuah lo, a mal kisuak a kimuh ciangin Pa Nang in Sia Kai Dal zi Ciau Cing kiangah dong a, Ciau Cing in zong gen kei sam. Asak a khang a kiim apaam teng gen acih-a gen. A nunung ciangin Pa Khual Za Nang in, tun a sumte kaw om ahia? acih ciangin “Pa Khup (sumkempa) tungah ap khin ing” ci-in dawng hi. Conference sumkempa Thang Lian Khup kiangah a kidot ciangin ken sum hi zah hong ki-ap lam thei keng ci-in dawng kik hi. Hih pen 2005 kum kipat lam a thu piang hi. 2007 kum April kha sungin Conference sazian sitte in sum sazian sit uh hi. Conference a kipat a kipan amau sazian sit hun dong pen receipt bu a om khempeuh ngentel tak in sit ngiatngiat uh hi. Hih tein 11 te a lutna mun khat bekah mu lo uh hi. Tua ahih manin sazian sit makaipa Dam Khan Pau in, Pa Thang Lian Khup kiangah “hih sum tein 11 pen nang tungah hong ki-ap mah hiam?” ci-in a dot ciangin, “ken hi sum ong ki-ap lam thei keng,” ci-in dawng hi.



Tua ahihmanin receipt bu sungah a lut khinsa ahi manin carbon thuah kik nawn lo in receipt pia hi” ci-a a laihawmna vuah a kigelh thute zuau phualselna ahih lam kitel cian mahmah hi. Amau gelh banga sazian lutsa hi le bel, sazian sitten mu mahmah ding uh hi. Pa Thang Lian Khup zong dot kik kul nawn se lo ding hi ven. Pa Khual Za Nang a dam lai-a a phisian sa, cih pen amah asi-khinsa thu kidong thei nawn lo ahih teh, ci-a zuau selna dinga, apaulap pong mawk hi lel. Pa Thang Lian Khup genna khat ah, tu hun ih thu leh buai neih, Mission lam ten hong khiatkhiat lai takin hi bang khawngte pulak ding hi kei ci-in sazian sitte mai-ah gen hi.



3. USA Daltawng in Pa Dam Khan Pau tungtawn in sumpi tein 20, Conference ah pia a, tua sumte pen Pa Pau in conference ap lo hi, cih pen mipite mai-ah mitphial lahna hi cih thei ni. Daltawng in conference ah sum hi zah khia ngei peuh mah kei, pawi a om teh tawmtawm kihel thei mah. Amah zong dot kul bek kei. Pa Dam Khan Pau pen 2006 kum sung Myothit (Pangpi conference) pawlpi sum kem hi. 2006 Quarter 3 na leh 4 na sumpi a ap loh vai hi zaw. Khat vei sum ap ding in zumah pai aa, a sum sazian teng zum na semte tungah pia hi. A sum sazian tein 20 bek hi dek lo, a val tham pen receipt bu sungah gelh sak hi. Koi leh pa Pau, “na sumte sim ni ei, a cih leh, sum om nai kei in, a om peuh ciangin hong ap kik ning” ci-in dawng hi. Tua ahihmanin sazian len te’n receipt bu sungah min thuh lo in a receipt dal zong eukhia-lo in tua bangin koih hi. Tua ahihmanin Pa Pau in receipt dal khawng hong lah khiat leh a tuh hi pah ding hi. Daltawng dot ding hi lo-in, Myothit pawlpi upate dot ding hi zaw, hong gen thei un teh.

4. 2007 kum conference khawmpi tawh kizomin MMCC Graduation pen thupi takin kibawl hi. Tua sung pan a thupi diak khat ah Marching aman khit ciangin sangnaupangte sung panin khat pahtawina pia uh hi. Mun dang sangte ah pen tua bang pahtawina ngah sangnaupang khat ii hoihna tuamtuamte banah a laihuanna pan a mark hoih a ngah nate pulaak uh hi. Ahi zongin tua ni a pahtawina a piak uh pen bel Nu Siantawng (Sakollam Pa Tawng Nang monu) hi in pahtawina a kipiakna thu akigen tak ciang mark hoih cih te kihel lo, MMCC a dingin USA ah huhna hong nget saka, sum tein tampi hong ngah sak ahih man in lungdamna tawh pahtawina a kipia ahi hi, ci-in hong pulak hi. Hih sumte tawh kisai in USA lam pan a gen dan vuah, MMCC huangsung ah tui tha tawh mei bawl nading, huang sung leh huang pua lampi puah nading akipia hi, ci-in kiza hi. Lam khat panin conference sazian sitte in huhna sum bangzah pha a, bang mun teng ah kizang hiam? cih pen thei lo uh hi. MMCC sazian leh President sumzatna kisit thei lo ding hi ci-in gen uh hi. Tu ni dong ciang MMCC huang sungah tui tha tawh mei set kibawl lo, mei tang nai mahmah lo hi, huang sung huang kiim lampi te zong bangmah kipuah lo kibawl lo, aki lamdanna bang mah om lo hi. Conference sum pen sazian sitten hoih takin sit uh a, committee thukim na tawh sum kizang hi a cih hangin sazian sitte lai bu Ledger bu sungah MMCC te sum zatna sazian mal khat zong kihel nai kei, en le cin mu ni teh, sazian sitte theih sun sun tem ah zong ahi bang a mipi mai a pulak ding zong phal lo lai. MMCC sangin appropriation budget a thohna mantakin kigelh a, a zatna mahmah kihel lo hi.



5. (a) Lai kihawmnate ah SDA pawlpi buaina cih pen laihawmnate ah kimu thei hi. A taktak in SDA pawlpi a buai hi lo-in, a pua lam pan a mite buaisakna SDA pawlpi in a thuak hi zaw hi. SDA pawlpi in a pua lam mite tawh vaihawm khop ding leh Phisian ding bang mah nei lo hi.



(b) Gupkhiatna pen mimal leh Jesu kizopna hi a, GC tawh kizop mana gupna ngah hi lo hi, cih kammal pen tu hun laihawmte ah laang mahmah hi. Ih theih ciat mah bangin gupkhiatna pen Jesu upna tawh kingah hi a, tua mah zong Pasian nasep mah hi. Khuatual pawlpi a phut zong Pasian hi a, leitung bup thu-um mite kipawlna, kipumkhatna zong Pasian vaihawmna mah tawh akiphut ahi hi. Hih pen Kha Siangtho makaihna ahi hi. Tua ahih manin hih thu-ummite kipawlna a dawldawl te pen a thupi leh a kisam vive ten a hi uh hi. Tua ahih manin hih kizop dimdiamna khawngte a neuseh, a thusim lo ih cih te bel SDA pawlpi mite hilo in, pawlpi dang tuamtuamte paid an, sepdan pan a gingkhia, a kisem khia hi zaw hi cih tel ding kisam mahmah hi. Lai Siangtho sungah Pasian khat, upna khat, tuiphumna khat (Eph. 4:5) ci-in kigelh hi. A hangin Jesu hong honpa khat bek hi. Jesu nih leh thum pha lo hi. A paikhia bel a om ding mah hi. Tua manin Lai Siangtho ah a cianlai pawlpi cih kammal na kigelh hi zaw hi.



(c) Tua ciangin van thak leh lei thak ah SDA pawlpi ahi lo, ih theih ngeilo mi tampi in gupna ngah uh hi, tua ahih manin Seventh-day pawlpi bek gupna ngah theihna hi kei, cih danin kamsangnu genna tawh kizui in thu kileh gente mu thei hi hang. E G White in hih bangin lai a gelh laitakin bang teng siksan-a gelh ahi tam maw? SDA langpang mai dingin Jesu sang peuh leng gupna ngah ni teh a ci ahi tam? Ei deih dan in bel kikai thei mah in teh. Ahi zongin gupkhiatna thubu cing a za nai lo, thei khalo ahih hangin a muh a saan uh thumaan khuavak kiptak-a len a, a nuntak pihte a genna hi zaw lo dia ma taw! Tu hun a mi pawlkhat te in mi muhdah man peuh Kaziante muhdah man peuh, Sihzang, Teizang muh dah man peuh a conference min pua a pawl tuam phuan te khawng a gen na hi peuh mah ken teh.



6. Mission siate Egypt sabeel lung gulh a ciah kik, ci-a lai kigelhte zong ih muh sa, ih theih sa ahi hi. Hih a kigen Mission siate in bel tu-aa conference min pua makaite pen (1) thuman a gen ding sakha, (2) Conference a deih taktak mah sa kha, (3) a kum khawng ciang tan in tua ni tua hun ciang Conference kingah ta ding hi ci-a, ami khem khemna teng khawng uh um kha uh hi lo dia? Tu na ngawnin zong tua pen lung nuamsak mah mah, lungkim sak mahmah lai mawk hi ven. Hih a kigen Mission siate lametna bel hi bang a hi ve:



Confrence makaite pen kha mi mahmah dingin Conference dinmun man hong pia thei ding section, union, Division makaite tawh khut kilen ding uh in, mai-et akul leh zong mai-et zaw mai ding in (a leh do zawzen sang) thum a kul leh zong thum mai ding, Lai Siangtho sunga meigongnu thunget dan-a kigen bang ding, kiniamkhiat a kisap leh zong kiniamkhiat dingin conference dinmun man ngah takpi ding a, a lamen uh hi ven, a hih hang amau lametna pen conference makaite gamtat dan tawh kikelki lua hi mai, conference dinmun man ong pia thei, hong vaihawm sak thei ding te sang a, kiliansak, kipilsak zaw, kitheisak zaw, a pilpen, a siampente bang a om liuliau, hong pia thei ding makaite thusim lo lua kisa, zunko ekko, uiko, aak-ko a ko, laihawmna khempeuh ah policy, church manual, a laimai bang gelh zihziah uh, tua a hih leh hih banga mi mawhna a kawkdente gamtat dan, vaihawmdan te e leh? Pawlpi mi (worker) hi lopi khat in President, sumkem, Secretary, cih bangin kiseh uh hi. Ordain Pastor gengen loh sia min zong a pua nai lo khat in ordain pastor khawng pia meng meng, (Gentehna in, Pastor Hmunling, Pastor Paulek). Hih te pen akoilai policy pan aa a lak ahi tam? Hi bangin pai toto in a nunung pet pet ciangin SDA huang pua hongtun pih uh hi. Mission siate pen SDA pawlpi pan apaikhianuam, a tawpnuam, hi zenzen lo hi ven. Tua ahih manin maizum huai mahmah phial ta se leh, mite zahkona bang zah takin a thuak phial ta zongin “maitang singhawng a nei” a cih bangin maizum zahhuai te zong khual zolo in, lawki dinmun a om liang sangin, ei omna pan leitung bup SDA pawlpi tawh kizopna lampi ahi Mission ah a kileh kik uh a hihi.

Kong it sanggam u leh nau te aw, ih conference makaite omdan kalsuan dante en dih ni. Conference dinmun man ngah ding a deih, a lamen taktak mah hiam? Ih gensa thu te lung ngai leng amau omdan kitel mahmah pah lel ei mate! Conference man a deih taktak te a hihloh lam-uh telsiam ni, Conference dinmunman ki ngah ding hi leh zong a khasia mah mah ding te hi zaw. Bang hang hiam cih leh a utut vua sawk thei nawnlo ding hiven. Ih makaite pen policy a tel mahmah te hi-in SDA pawlpi pua lam pan in conference, Attach field cih te kingah ngeiloh ding ahih lam thei lua uh tel lua uh hi. Mit-hak sinsen mah aa, conference kingah dek ta ding ci aa, tu na ngawn aa hong khemkhem te hi mawk hi. En zong lah bangmah ngaihsun nawn tuanlo in umsuk pah, lungkimsuk pah peuh, makaite in ekne leh enzong ne ding maw le? Hi bangaa pil sensan pi aa hong khemsuk hong khem tohna pen thu dang tampi om lo, na sumpi pua ding a lametna uh hi lel. Pasian hong piak na thupha sung pan sawm a khat na puak te akuama saipih kul se lo aa, amau deihdeih aa, a zek teng uh pen makai pawlkhat te bangin bel conference hi khin ta hang a ci uh hi mawk hi ven. Amau lung hihmawhpi pen bang ahi tam? Na theihsa bang in na sawm a khat te sumpi tuamtuamte na puak loh khak ding bek hi lel hi.



Kaziante khawng gen siasia pong mawk, amau in bel kum 100 val sitset ih gam hong makaih khin uh hi. A pai khialhna, a manlohna uh na theih zahzah gual to sin aw, amau zong mimah ahih manin khial thei mah in teh, ahih hang tam vetvat sam ken teh, ih gam ah ei thu aa conference ih din zawh kum 10 pha nai baih lo pi, ih pawlpi policy bang aa, a kalsuan na uh gen theih ding khat bek om kei, ei leh ei kisit-tel thei hi leng, ih gamtatna sa te enkik thei le hang, conference dinmun ding aa zong kilawm vet lo, makai ding aa zong Pasian’ khutzat theih ding te ih hihloh lam kiphawk huai, kitheih huai hi. Conference dinmun man deih aa kipekpek ih sak khak ding lau huai. Tuate a lung ngai hi zaw lo-in hih kipawlna pen sum zonna mun, company ahih keh Business centre bang aa angaih sun ahi hi. Lai a hawm na khat ah gam dang mun tuamtuamte ah ei sang pawlpi mi tawm zaw pekpek ten zong ci in (a nambat gual zihziah in) conference ki pia hi ci-in limgelh thei mahmah hi. Hih a tawmno khat tawh conference a kipiate, a ngah te, ih et ciangin, disband/disfellowship a kipia khat bek om lo hi. Ei conference te bel a ki disband sa ih hih manin leitung bup SDA pawlpi tawh a kisaina them zong nei nawn lo, Baptist, Methodist, cih dan pawl tuamtuamte bang hi lel hang. Khatvei tak ciangin UMM pen Conference dinmun man zong hong kipia thei mai tak. Hi phial mah ta leh zong tu aa ei thu aa conference ka hi uh hi, a ci te tawh pen kisai-na om lo lailai hi ven. Hi bang mahin tuam om den ding mah lungkim lai ding maw?

Tua ahih manin sanggam aw ih makai ten conference a sawt lo-in kingah ta ding hi, lung himawh ken, hong cih ciangin lungkim suk pahpah kenla, conference a hong pia ding kuate a hia ci-in dong le cin a man tel thei pah ni teh. Jesu tawh kizom peuh leng GC tawh ih kizoploh hangin gupna tanna hi kei hong cih teh zong ahi mah hi, cih pah ding hipeuh mah kei. Hih kammal pen pawl tuamtuam a phuan/a sat pawlpi tuamtuamte kammal zat hi. SDA te kampau dan ding hi kei ci-a na phawksiang ding kisam mahmah hi. SDA min pua in a-tuam-a om ding phamawh sa lo cih pen, Pasian’ Kha Siangtho makaihna ahih loh lam kilang pah hi. Ih pawlpi makai te, ih siate thu, ih nial gawp ngamnate, ih kosiat gawp ngam nate pen khalam picin lohna ahi hi. Absalom in a pa David a do laitakin a kipat lam bel a mapai ding tawh kibang sam napi in Pasian in ompihlo ahih manin a sawt lo-in kisiamang pah lel hi. Kamsang Samuel vaihawmna a ngak zolo ama thu bang aa a gamta, Saul nuntakna zong tua bang mahin mainawt vet lo hi.

SDA ahi lo pawlpi tuamtuamte pen amau ut bang in kizopna bawl thei uh hi, ahi zong in SDA pawlpi pen tua bang hi thei lo hi. Eimau om na gam Section, Union, Division bekmah tawh kizop theih hi. Hun khat lai-in conference lam panin Mizo conference ah sumpi puak dingin palai pai sak uh hi. Ahi zongin Mizo conference in sumpi pen sang nawn lo uh hi. A hang pen Division tuam ih hihna hi aa, a nih na ah kawlgam aa conference minpuate pen leitung bup SDA pawlpi in a disband sa ahihman a hihi. SDA pen leitungbup innkuan khat ahih manin kawlgam Union ii khensatna pen leitung bup SDA kipawl na zum khempeuh in a pompah uh hi. Ih sumpi pen Aizawl aa puak ding hi kei-in, ama lampi a om sa Section zumpi Pyinoolwin aa puak ding hi zaw. Tua ahih manin sanggamte aw ih gam leh ih minam aa dingin Pasal tat ding pen hoih mahmah sam naven, ih Pasian leh a pawlpi aa dingin pasal tat leng Pasian’ maipha ngah zaw buang lo ding ih hi hiam? SDA pawlpi pua aa om ding lel in pasal tat dah ni, zong kisam kei, kul mah mah kei, ih Pasian leh a pawlpi pen minam khekna in nei dah ni, minam pen Pasian pian sak hi-a, a piangsakpa sang in a piansak nate thupi sak zaw dah ni.

Itna leh deihsakna lianpi tawh

Adventist Thangho

----- Original Message -----
From: Thang Siangh
To: Education Department
Sent: Friday, April 04, 2008 6:35 AM
Subject: Re: Please open the attach file.


Ngin Kok ka downroad hang hong suak mahmah kei veh e, tua laikhak mahmah hong khak ve, ahih theihl ding leh. Khen ngiatngiat inla hong khak dih ve thupi ahihleh.

Education Department wrote:
Dear Sanggam Zomisda te

April 3 ni in, Laito pan lai khat hong tunga, ka sim leh, eimi te sim theih dinga kihawmkhia lai na hi in, tua lai hong khak sawn hi'ng. Tel hak, sim hak pian na ven, sim sim le hang kitel veve sam hi.

Topa' thupha


Suak Khaw Ngin
Director
Department of Education, Myanmar Union Mission of SDAs
PO Box 977, GPO
Yangon 11191
MYANMAR

Phone: Office 951 371757, 371758 [Ext. 18, 19]
Residence 951 371759
eMails: ngin.sk@gmail.com, myumedu@mail4u.com.mm

Wednesday, June 3, 2009

Zomi Khang Tangthu

AD 1900 MALAM KHANGTHU ATOM A KANNA

BC-2000
-Hih hun lai-in ih pu ih pate Tibeto-Burman dangte tawh Sen gam, malsak lam Kansu khum, Lanchou khawpi kiang, Tao lui gei tengah teng dingin ki ummawh hi.

BC-1027-256
-Sengamah Jo (Zo) vaihawm lai

BC- 221-207
-Sengamah Chin vaihawm (Chin Empire) lai

BC-4
-Kachin leh Zomite piankhiatna ih pu ih pate’ Kung-han Ch’iang’ (Chi-ang hiang khat)te, Sengam Szechean kiimah teng uh hi.

BC-1
-Mekhong leh Yangtze luinak lamah teng uh hi. Pyu te’n kawlgamah Sri Ksetra khuapi saat.

ANO DOMINI

Zomi te’n Payayi khua na sat uh hi.
4
-Zomite in Dangka (Taka) na na nei khin dingin ki ummawh hi.
6
-Chindwin zanggam tengah na na teng uh hi.

108
-Pagan (Pugam) Popa (Pupa) mual kiimah teng uh a, (Dahpa, Penglam’ te’ hun lai ahi hi.

600
-Pyute Kawlmi suak; Kanyante ranyante Fakhine- mi suak; thet mite Chin (Zomi) Suak hi.

750
-Zomite Minbu, Thayat, Aunglan (Myede)

1044
-Zomite in Kabaw valley tung.
-Khampat khuat na sat uh (Khampat pen Zomite’ sat hi ding hi:
-Khampat khua in zang leh kham kipehna, kham kipatna ahih manin khampat a kici hi ding hi.
-Mualtung gam genna Kham a kici pen Zomite bek in ki nei hi: Hih kuam tengah hun sawtpi ki teng hi:

1084
-Anawrahta in Sukte zo-in Kumpi lian masa na suak

1200-50
-Kyansittha zi Kumpinu Thambula (Zomi) ahi hi.

1254
-I pu ih pa te’n Khampat khua-ah mawng (bung) kung khat na suan uh a, tu dongin muh theih dingin Khampat khua nawlah omlai hi:

1250-300
-Narathihapate zi Kumpinu Saw ( Zomi) ahi hi:

1355
-Khamtung tung; Ciimnuai khua sat. Eimau’ sunga makaite-Songthu, Songza, Songkip, ahi uh hi:

1364
-Leng Tong Hoih Ava mangpa’ zi, Zo minam hiang khat Maring’ mite Manipur gam tung dingin ki ummawh a, Vangteh (Amin masa Khumnuai) kisat ta kha ding hi.

1370
-Zomite Chindwin gunpang phaizangah Shante tawh teeng khawmin, Sagaing, Monywa, Dipeyin, Yinmarbin, Mintaingpin, Pale, Gangaw, Pauk, Htilin, Htilin, Ngape-ah teengin, Sibani khua-ah Zo Tualsong 15′ sang tu dong muh theih dingin om lai

-400 Khawhkhen, Kawlpi (Rajagya-Yesayo) tung

1450-700
-Hih hunin Zo minam pawlkhatte Tripura gam tung dingin ki-ummawh hi. (Halam, Hrangkhawl, Darlong Kaipeng etc)Lushei Lentang leh Ciau kikal-ah na teng uh

1400-1500
-Thang Ho leh Lian Do; Cing Khup leh Ngam Bawm; Gal Ngam leh Hangsaite Ciimnuai, Geeltui-ah na teng uh hi.

1500 1250-1900
-Eimau beh Hausa, khuasat leh Ukpite makai-in ku-uk Lai kinei lo-in khang thu kiciaptehna om theilo;

1570
-Zosuan ‘Anal’ te Manipur tung dingin ki ummawh

1600
-Guite Pu Gui Mang in Tedim khua na sat hi;]

1700
-Lushei leh Paite mi te’n Ciau na kan ta uh hi.

1720-30
-Alaungpaya kumpipa in Khamtung galkap la-in Syrian gam na sim hi.

1750-850
-Thado-Kuki te Manipur gam tung khin uh hi; Biate mite in tua a Chachar mun tung khin dingin ki ummawh hi.

1775
-Lai mite Mizo gam tung khin dingin ki ummawh hi

1777
-Lushei mi te’n zawlbuk sawm nei dingin kipan khin

1800
-Khamtung mite in Chittagong sim uh:

1813
-Zahau leh Khuangli tawh kipawlin Kam Hau in Thahdo gam la-in uk,
/Taisunte (Falam ) in Lophei sim,
/Taisunte in Khuasak sim uh.
/Zahau leh Khuangli kisim,
/taisunte in Mualnuam sim.
/Hualngo leh sukte kisim uh hi.

1820
-Rev. Adoniram Judson Kawlgam hong tung hi.
/Amah pen kawlgam Missionary masa pen hi.

1830-850
-Hatlang Pu Mang Gin (Mangkua) Tedimah teng. Tedim gam sunga Hausa thahat leh minthang kuate in:
/Tedim - Mang Gin -Hatlang
/Vangteh - Pum Go - Guite
/Dimpi - El Thuam - Naulak
/Saizang - Vung Vial - Hatzaw
/Kalzang - Sung Hang
/Thangnuai - Mang Sum - Thawmte
/Khuasak - Mat Tuang - Galphuak
/Thuklai - Suan Thuk - Sumniang
/Limkhai - Neih Tuang

1856
-Tedim khuapi kiphut kik, Kam Hau in Mualbem pan Tedim zuan hi.
-Hausa Pu Kam Hau,
/Galvan- Pu Mang Gin,
/Thuzek- Pu Khoi Lam,
/Meitei galpi na zo uh hi.

1856-1859
-Kam Hau leh Za Hau kikopin Manipur na uk uh hi.

1857
-Sim leh mal kido hun ahi hi. (Mizoram)

1862
-Tedim sim dingin Meitei galkap 1500 ong kuan suk uh, Meitei in lel, Zomi leh Meitei kido a khatveina hi.

1871
-Mautam’ kial khatveina hong tung.

1872
-Guite Innpipa Go Khaw Thang Meitei te’n man, 1872 in Phaipi thong inn sungah si hi.

1876
-Vai Khan Khatveina, (Mangkang galkapte Lushei gamah a khatveina lut uh hi)

1884
-Guite innpipa Pu Sum Kam leh Meitei Lengmangpa te’n kilemna bawl, Guite mi 2000 khawng in Lamka gam hong tung uh.

1886
-Aksi kiat kum ( 3-11-1884

1887
-Mangkang te’n Zogam ( Chin hills) sim kipan

1888
-Capt. Raikes makaihna tawh mangkang galkapte Kawlpi tung, Vai khan nih veina,
-Mangkangte lushei gam lut nihveina ciah kik nawnlo uh hi.

1889
-Capt. Raikes in Zogamah Mawtaw lamsial ding ngen, Zomite’n phal lo,
-Oct 17, 1929 sungin Zomite in Mangkangte
/12 that,
/122 hing mat,
/thau lawng 4 leh
/la 4 man khawm uh,
/Sihzang Kale gam sim uh.

-Taisun leh Sukte kipawlin Kawlzang sim.
-Kam Hau leh Sukte kipawlin Kangyi sim.
-Sihzang in Mangkang lambawlte suam.
-Zokhua, Khalkha, Sukte kipawlin Kumpi na do sawm uh,
-Taisun mi 1000 in Sihaung sim. Capt. George White in khamtung mite do nadingin
-India galkap Battalion khat leh Assam kooli 2000 ngenin na ngah hi.

1890
-January 23 ni-in Sir Gorge White, General Faunce,
-Major Raikes thuamvum ong tung, Zogam do dingin kuan.
/Feb 4 ni-in Khuasak la,
/Feb 13 ni-in Saizang la,
/May 4 ni-in siallum kulhah kikap,
/Mangkang bu 3 leh galkap 83 si,
/Surgeon khat in V.C ngahTua ciangin Tedim hong kap leuleu-in Tedim a hawmin la hi.
-Mangkangte 120 si-in 70 liam.
-Tedim mi inn 300 Tonzangah tai uh;
/Inn teng halsak Thangmual pen “Fort white” kici hi.
/Mizoram sim lam panin “The expediton 1889 lut” Haksatna thuak lo-in Lunglei luak, kulh bawl uh:

1891
-Sept. in Tonzangah kikap, kilemna bawl.
-Upa teng tawh man (Photo) kila uh, Upate’n theilo-in thausa-in lau uh hi.
/Oct kha sungin Pu Khaw Cin si,
/A Sanggampa’ tapa Hau Cin Khup in Khua Cin’ za luah,
/Hau Cin Khup, Thang Khan Pau, Gin Za Thangte Yangon kipai pih,
-Mang Kang kumpi in Mizoram a uk kipan
-25, 9, 1890 ni-in pasal hangsan Khuang Chera leh Ngul Bawka tlawng lui gei-ah mangkang te’n kap lum uh:

1892
-Thantlang la ding kuanin kido uh Rs. 5000 gaam.

1893
-Jan 27, 1929 Zomi nam teng gam khatah koih kik nading ngaihsun’ Chin-Lushei Conference’ Fort William, Culculta-ah kibawl hi.
-pril kha-in Thantlang la zo,
-Oct ni 9 ni-in Pumva leh Thuklai kikalah Myo-ok na suam uh, kap lum, mi thum bek suak ta,
-Mangkang te’n ni suah na lam Zogam bup nuaisiah zo.

1894
-Zogamah thau khempeuh kikhawm, lawng 7000 pha.
-Kaptel la, Oct. kha-in ukpi 49 Rangoonah ki paipih.
-Khuapi teng sikkhau kizom

1894-95
-1.11.1894 ni-in Rev. F.W. Savidge le Rev. F.H. Lorrain-te Mizogam tun hi.
-(Khristian Missionary masa pen).
-Mizo lai - A, AW, B, kipan.
-Jan-Feb. sung B.S. Carey in Cin hills leh Manipur gamgi bawl, Cin hills khen thum kisuah- Tedim, Falam, Halkha

1895
-Mikang kumpi in Falamah Political officer koih.
-Falam leh Halka-ah Sikkhau-to, Thonginn, Zato inn, leh Sumkepna (Treasury) kibawl.
-Carey leh Tuck in The Chin hills bu gelh.
-Zogam pan siah (Leiman) Rs.17,572 kingah.
-Carey leh Ukpite kilemna bawlin gam khensakin,
/Kam Hau uk khua -167,
/Sukte uk - khua 20 leh
/Sihzang uk khua - 16 suah hi.
-Manipur Khristian missionary masa pen Rev. W. Pettigrew (Ukhul khua-ah) om khin.

1895
-Mikang kumpi in Falamah Political officer koih.
-Falam leh Halka-ah Sikkhau-to, Thonginn, Zato inn, leh Sumkepna (Treasury) kibawl.
-Carey leh Tuck in The Chin hills bu gelh.
-Zogam pan siah (Leiman) Rs.17,572 kingah.
-Carey leh Ukpite kilemna bawlin gam khensakin,
-Kam Hau’ uk khua -167, Sukte uk - khua 20

1896
-September) Kawlgam’ gamkhen khat (province) in Mikang kumpite’n Zogam hong ciapteh sakin Kawlgam tawh hong gawm.
-Mizo Laibu neih kipat kum. 21-8-1895 Lusei pau tawh Thukhunthak Luka laibu kinei.
-Sim leh Mal-a kikhen Lushai hills pen kigawm hi.

1898
-Chin Hills Regulation Act kibawl.
-Hih Thukhun tawh tu huna Chin State, Mizoram, Manipur singtanggam teng uk.
-Ukpi hong piang:
/Tedim gamah Pu Hau Cin Khup
/Lumbang gam ah Pu Hrul Mung
/Falam gamah Pu Thang Tin Lian
/Haka gamah Pu Kio Mang
/Taichun khua-ah Pu Con Bik
/Matu/Mindat gamah Vumthumaung

-Chief Commissoner Sir Frederick Frayer Tedim, Falam, Khalkha hawh.
-Mizo biakinn masa pen kipan. Kawlgam (Chin hills) leh manipur gamgi kikhung hi.

1899
-(2-4-1898) Mizoramah Sangin kipan.
-Mizo pau-in Thuciamthak - Luka leh John kizo.
-Mangkang ukna deih lo-in Zomi makaite’n Mangkangte langpanna bawl.
-Mikangte in Zomi makaite bawlsia.
-Pu Thuam Thawng (thong sungah si)Pu Kai Tuah khantawn thong hinapi Thuam Thawngte pata a sih ciangin kisuakta sak a Kaptel pan Zampi khua 1909 kumin na sat hi.
-Pu Taang Pau Dal (thong sungah si)Pu Ngul Bul (Mangkang te’n that)

1900
-Chin hills-ah Christian Biakna tung; Missionaary masa pen Rev.
-A.E. Carsonte nupa, March 15 ni-in Halkha tung.
-Pu Pau Cin Hau phuat Laipian Biakna leh Zomite’ Lai neih cilna.
-Zomite Laisin kipatna, Biakna thak neihna.
-Pa Pau Cin Hau in Maang mu.
-Mr. B.S. Carey in ukpi teng tawh kilemna bawlin sialngawng ban.
-Hau Cin Khup Ukpi-in kikoih.
-Mizoram, Mimbung khua-ah Guite Innpipa Kam Za Mang a phat mahmah lai tak hi-in, Aizawl DC leh Tedim pan Mikang ulian Dickman ten Mimbungah pha uh hi.
-Lushai hills leh Chin hills gamgi kikipsak hi.

AD 1900-1980 ZOMI KHANGTHU

1901
-Lushai Hills; The first Census was 82,434 om in;
-Amongst them Paite pau zang 2,870 om hi.

1903
-Missionary School masa pen Haka-ah kiphuan. Paite Sintungbu Vialphung Tombing & Rev. David E Jones. ten bawl.
-Tedimah Tan 4 Sang kiphuan.

1904
-Dr. E.H. East-te nupa Khalkha tung.
-Zomi te palik tum cilna; Zo palik kiphuan.
-Sila kiphiat. Zogam ah Kawllai sang kiphuan.
-Pu Thuam Hang leh Pu Pau Suan tui ki kiphum; Tapidaw Christian suak.
-Lushai hills ah L.P. School Exam masa pen kinei.
-Khristian biakna ngeina siangtho-a kiteeng masa pen Hrangsaipuia leh Saimanliani.
-1906 Lushai hills-ah Sunday School Exam neih masak pen.
-1907 Zogam bup Tuiphum Pawlpi khoppi masa pen Haka-ah kizang.
-Zomi (Chin hills) Pastor masa pen Pu Thuam Hang.
-Manipur State Durbar kipan.

1910
-Rev. Joseph Herbert Copte-te nupa Tedim tung.
-Cope topa in Tedim, Falam laimal bawl.
-Dr. J.H. Woodin-te nupa Khalkha tung.
-Pau Cin Hau Pawl “Laipian’ kipan.
-Chin hills-ah Sila kibeisak, Khua gamgi kibawl.
-(May 7) Dr. Peter Fraser & Waatkin Robert, Manipur sim ah Khristian missionary-te lut kipatna, Senvon khua-ah kiphual.
-Lushai hills Presbeterian Pawlpi khoppi masak pen.
-Aizawl Bazal kipan.

1911
-Chin hills Census; Tedim uk (Tonzang tawh) sungah mi 30,000 om.
-Lushai hills Census; Mihing 98,406 om in, Paite suan 10,460 om.

1913
-Tedim pan Upper Chindwin District Civil Police-ah mi sawm-le-nga kitumsak.
-Zogamah Alu, Kawltu, Singno leh a tuamtuam ciin sin kipan.
-Thaang (Thangmual dung mun khat) ah Sumbuk kibawl.
-Falam Technical School pan Leisek bawl kisin.

1914
-Leitung Galpi khatna kipan, Tedimah Thukizakna (information center) kiphuan.

1914
-Manipur gam Sinzawl khua-ah
/Manipur State Durbar Vice-President
/Aizawl gam Suprintendent leh
/Tedim gam Asst. superintendent-te gamgi thu kikumna nei.
-Muizawl khua, Pau khen in siah a piaknop loh manin Falam gamah lal dingin kisawl.
-Zomite police dinga sin uh, hoih tuaksa-in lak beh ding kivaihawm.
-1915 Tedim Pau tawh Lungdamna Matthai bu kikhen khin zo.

1915-16
-Khalkha or Hakha uk gamah Zusa laangin kial tung.
-Mizo pau tawh Thuciamthak bupi kizo.
-1917 Piancit (France) paina leh Galpi masa.
-CHIN LABOUR CORPS German gal piang.
-May 25 ni-in Piantit (France) gam pai ding mi 1000 Tedim pan ding khia.
-Piantit paite London hawh.
-Hau Cin Khup; Labour corps, France-ah Ukpipa in, PuKhu pen, ama' kiangah mi tampi paisak zo ahih manin Mikang kumpi in minphatna KSM pia.
-Mi tampi Kawlpi zanggamah lal.
-1918 Leitung Galpi khatna veng ta.
-Piantit pai nuamlo Thahdo leh Khalkha in kumpi do kipan.
-Oct. kha-in Piantit paite tung kik;
-France pai Zomi pu pa te 21 si, Piantit gamah kiphum.

1918
-Tedimah military Police platoon 3,
/Haka ah 3, leh
/Kalay (Kawlpi Khua)ah 3 kikoih.
-Tedim Labour Corp panin mi guk in Minphatna-Namsau ngah.

1919
-Mikang kumpi tawh kipawl in, Thahdo leh Khalkhate Hau Cin Khup in lem, kilemsak.
-Zogam tawh kisai thute kikum dingin 1920 May kha-in Maymyo ah kikhopna om.
-Assam gam tangin Lushai hills Suprintendent pai.
-Chin hills-ah Sangnaupang 1,712 pha.
-Hau Cin khup in a tapa Pum Za Mang huhna tawh vai hoih taka a hawm manin thauka (Revolver) kumpi in pia.
-Labour Corps-ah a nasepna a hoih manin Hlur Hmung in minphatna A.T.M ngah.
-1920 Paltantum kipatcilna.
-Halka or Khalkha or Hakha pau tawh Lungdamna Thu leh Sawltakte Tangthu kikhen khinzo.
-Kawlgamah suahtakna deihna khang. Paite pau tawh Khritian la neih kipan.

1921
-Chin hills Census, Tedim uk (Tonzang tawh) sungah inn 5045 leh Mihing 36,048 om.
-Zogamah ann hoih lo ahih manin, Lusei gamah mi tampi tak Lal,
/India kumpi in 4/70th Chin Rifile bawl ding phasa (phal ding hoih hi ci).
-Falam ah Educational Conference om a;
/Kawl lai pen Zolai tawh laih ding thukimna aom khin zo.
-Zopau tawh thukizakna khat ki khen khinzo.

1921
-Kawlgam ah Paltan (Galkap) kiphuan.
-Vial Nang Ordination kipia; Chin hills-ah masa pen hi pah.

1922
-Chin hills-ah kampau a tuamtuam tawh lai a kihilh manin haksatna tampi om hi.
/ Laisim nading kampau khat tel a, Roman script tawh laisim bu a bawl dingin kumpi in committee phuan.
-Lophei Hausa Khup Lian in minphatna thau leh laipi(Certificate) lailun khat ngah.

1923
-Zomi 300,000 sung panin 2,351 in lai sim thei.
-Zomi te lai pillo hi lo-in a kah kim zolo hi zaw hi.

1925
-Zolai kisin ta.
-Kawllai kiphiat Zolai kiphuan.
-Dr C.U. Strait-te nupa khamtung gam tung’ Roman Catholic Biakna Mizogam ah lut.

1928
-Chin hills-ah Chin National Union party kiphuan.

1930
-Lamka khua, Phungkhothang Guite leh Zenhang Valte ten sat.
-Lushai hills-ah hanmual neih kipan.

1931
-Pa Pau Cin Hau lai (ZoTualLai) tawh Mualtung thuhilhna kikhen.
-Hau Za Cin Pau in Matric zo, Chin hills pan a zo masa pen.

1932
-Tedim pau tawh Thuciam Thak kikhen khin zo.

1933
-Zomite politics lungsim neih kipan.
-Chin Unity Organization kiphuankhia.
-CUO in Ramgoon-a Mikang kumpi tungah deihna nam kua a nei memorandum khia.


1935
-Falam High School kiphuan.
-Young Lushai Association (1947 pan Young Mizo Association, kici kik) kiphut hi.

1937
-Mikang kumpi in Kawlgam leh Vaigam gamgi khung in, Zogam phel nih suak. Leitung Galpi nihna kipan.

1938
-June-11 ni: Dr. Cope Khalkha-ah si.
-U Shiah Lwe in B.A zo, Chin hills-ah a masa pen.
-Lam Za Hang (Tedim) in Mawtaw nei, Chin hills-ah a masa pen. Mikang a do Zomi makai Pu Suang Khaw Kam, Magwe khuapi-ah si.

1939
-Rev. F.O. Nelson-te nupa Tedim tung. CUO makai teng kiman, thongah khum.

1940
-Paite pau tawh Laisiangthou bumal masak pen,
/Tanchinhoih Johan, Rev. Nengzachin in tei hi.
-Halkha pau tawh Thuciam Thak kikhen.

1942
-August: Japan te’n Zogam leitang tung.
-Japan galkap 75,000 Kalgam lut.
-Kawlgam galkap 402,300 India-ah tai.
-Chin Army kiphuan.
-Leisan mualah thau zangh lo-in temtawng tawh kido, Japante 150 liam, tampi si.
-Chin hills-ah Mikang huhna tawh Japan gal a nang dingin CHIN LEVY kiphuan.
-Japan huhna tawh Mikangte do dingin CHIN DEFENCE ARMY (CDA) kiphut.
-Paite pau tawh Khristian Labu neih kipan.

1943
-Tedim, Halkha, Falam Japan in la, zo in amau thu suak sak khin uh hi.

1944
-March: Japante Moirang tung, Imphal gal muh.
-Feb. Mar. Apr. sungin Arakan gamah Japante 5000 kithat.
-Sukte Independent Army (SIA) kiphuan.
-Japante nungkik, 50,000 val sikhin uh.

1945
-Galpi Nihan vengh.
-UNO kiphuan, Leitungbup aitang.
-R. Tuang Hmung in Chin Rural and Education Uplift Society phuan.

1946
-Rev. R.G. Johnson-te nupa Khalkha tung.
-S.T. Hau Go in M.A (Madras) zo; Chin hills pan a masa pen hi pah.
-Khamtung Suahtakna ngah, Kawlte tawh kipawl....
-Vaihawm Pawlpi party kiphuan.
-Makai:
/Pu Thang Kho Kai,
/Pu Song Theu,
/Pu Thang Za Kai,
/Pu Lang Khaw Thang.
-Thuhoih Vaihawm Pawlpi (TVP) party kiphuan.
-Makaite:
/Pu Vungh Za Kham,
/Pu Hau Za Lian,
/Pu Tuah Langh.
-Kawlmi te'n suahtakna lak a sawmna tawh kituaka khamtungmite kalsuan dan ding a vaan dingin Zomi, Shan, Kachin te’n The Supreme Council of The United Hill People (SCOUHP) cih kipawlna bawl.
-Kawlmi makai Aung San in suahtakna ngen dingin England gam zin.
-Mualtung mite thukimna keng lo ahih manin tangtung zo lo.
-Lushai hills-a political party masa pen Mizo Union kiphut hi.

1947
-Chin-Burma Unity Pillar, Htilin khua-ah kiphut.
-Panglong Conference-ah Kawlmi te tawh suahtakna la kawm dingin thukimna khutpimai meekna kibawl;
/Chin hills taangin Pu Thawng Za Khup,
/Pu Hrul Mung leh
/Pu Kio Mangte pai.

-Kawlgamah Constituent Assembly kiteelna kibawl;
KSVP: -pan, Pu Mang Tung Nung leh
/CNU pan Pu Vumthumaungte kihel.
-Gen. Aung San makaihna tawh Kawlgam Constitution Drafting Committee kibawl;
-Zomite tangin Pu Mang Tung Nung leh Pu Savut kihel.
-Tedimah High School kiphuan.
-THUKITUAHNA cih thukizakna kipan.
-Zo Education Board kiphuan.
-Tedimah Lai Siangtho Sang kiphuan.
-R. Tuang Hmung in Falam Chin hills D.C. seem.
-Siamsinpawlpi (SSPP) January 13 ni-in Suangpi khua-ah kiphut.
-President masa pen Dr. Liankham Samte in sem.
-Mizoramah Kawlgam tawh kigawm a ut pawl – United Mizo Freedom Organisation (UMFO) kiphut hi.
-Manipur State Hill Peoples (Administration) Regulation Act kibawl khinzo.

1948
-January4: Kawlgam (Union of Myanmar) in suahtakna ngah.
-Kawlgam in suahtakna ngahin, Chin Special Division in Union of Burma-ah State tawh a kizakim phialin thuneihna nei.
-ZBC (Zomi Baptist Convention) sungah TBA (Tedim Baptist Association), FBA (Falam Baptist Associatin, HBA (Hakha Baptist Association) amengmeng te kiphuan.
-Zozum (Chin Affair Council) Rangoon-ah kiphuan.
-Hill Chin Students’ Union Rangoonah kiphuan.
-Zogam ukpi te’n mipi’ deihna zui-in ukpi za nusia uh.

-January 22: Kawlgam Prime Minister zum thukikupna-ah Pu Mang Tung Nung in, Zogam sunga Chin Hill Regulation Acts thukhun zui-a ki-ukna tawh kisai, mipi’ deihna kan ding a kisapna thu sung.
/February 5: Hih thukhun zuia ukpi ki-ukna, mipi’ngaihsutna a kan ding committee kibawl.
/Capt. Mang Tung Nung in CHIN PEOPLE’S FREEDOM LEAGUE (CPFL) phut.
/Mizoramah political party masa pen Mizo Union kiphut hi.

1949
-June 27: Paite National Council (PNC), Tangnuam khua-ah kiphut.
-President masa pen Pu T. Thangkhai (PNC). Manipur, Indian Union tawh kigawm.

1950
-Lushai hills-ah Paite Federation kiphut.
-CBCNEI(Council of Baptist Churches in North East India) kiphuan.
-Sia S.T. Hau Go in MRE, Colgate Rochester Theological College, USA pan zo.
-Paite pau tawh Thukhun Thak leh Sam (be. Psalm or Late Laisiangtho) bu, Rev .Nengzachin in tei (let) khinzo.

1951
-Falam pau tawh Thuciam Thak kikhen.
-K.T.P. (Khristian Thalai pawl) kiphut.

1952
-ZBC (Zomi Baptist Convention) kiphuan.
-LUNGVAKNA cih thukizakna kiphuan.
-Hill Chin Students’ Union Magazine kikhen.
-Mizo District Council kipan.

1953
-Falam Theological School kiphuan.
-April 1: Aizawl leh Lunglei Mawtaw Lampi kihong.
-March 3: Lamka-ah Young Paite Association (YPA) kiphut.
-President masa pen (be YPA) Pu T. Vungsiam.

1954
-C.K. Taikwel in M.Sc.(USA) zo thei; Chin hills pan masa pen hi pah.
-Lushai Hills pen Mizo District ci-in kikhek hi. Mizoramah sila kiphiat hi.

1955
-VumKhaw Hau in Ambassador ngah. Khamtungmi lakpan a masa pen hi pah.

1956
-Manipur Villages Authority (MVA) in, the Hill Area Act (HAA) kibawl zo.

1957
-CNU (Chin National Union) leh CPFL kigawmin CHIN NATIONAL ORGANISATION (CNO) ci; Capt. Mang Tung Nung in President panmun len.

1958
-BCM (Baptist church of Manipur) kiphuan.
-Sia Kam Khaw Thang in B. Th. zo.
-Chin Liberation Army, Pu Tun kho Pum Baite in phut.
1960 Dr. Cope Golden Jubilee Tedimah kizang.
-Churachanpur Baptist Association Kiphuan.
-May 30: PNC President Pu T. Goukhenpau leh Secretary Pu S. Vung Khomte makaihna tawh India Prime Minister Pu Pandit Jawaharal Nehru kiangah ‘Re-unification of Chin People of India and Burma under one country’ cih thulu zangin Zomi minamcin khempeuh ading District hiam, Division hiam, !?Region hiam khat bawlsak a, tua sungah gawmkhawm dingin ngetna memorandum khia.
-Manipur Land revenue & Land Reform Act kibawl.

1961
-Mizoram ah Congress party leh Mizo National Front (MNF) kiphut hi.

1962
-Chin Affair Council (CAC) pen Chin Supreme Council(CSC) ci-in kikhak (Kilaih).
-Kawlgam ah Socialist Kumpi kiphuan.
-Mizoramah Paite National Council (PNC) Pu Khan Cin makaihna tawh kiphut hi.

1963
-Aizawl ah Electric zat kipan.
-December 11: India Kumpi in Manipur, Paite mite ‘Scheduled Tribe’ lakah guang.

1964
-Mizo District MLA bye-election-ah MNF leh PNC in pangkhawm (kigawm in sem).
-Khritian Thukizakna (EBC, Manipur) kipan.
-Kawlgamah ANTI-COMMUNIST FREEDOM ORGANISATION (ACFO) pawl kiphut in,
/Lt. Col. Son Khaw Pau,
/Pu Dam Khaw Hau,
/Pu Mang Khan Pau,
/Pu Hrang Nawl,
/Pu Son Cin Lian leh
/Pu Tual Zen te in makaih uhhi.
-ACFO pawl pen Manipur-a Zomi makai Tun Khaw Pum tawh kikopin,
/Zo Kumpi – UNITED CHIN GOVERNMENT pawl phuan uh hi.
/Pu Tun Khaw Pum pen Prime Minister,
/Pu Col. Son Khaw Pau pen Defense Minister,
/Pu Hrang Nawl pen Foreign Minister.

1965
-PNC HQ in Sialkaltang, Paite Regional Council ngetna memorandum kumpi tungah khia.
-Mizo District, Deputy Commissioner Pu K. Saigal IAS in Sialkaltang dung pha.
-MNF in India kumpi tungah Independent ngetna memorandum tun.
-Tedim & Tonzang uk sungah inn 10,649 leh mihing 84,553 om.

1966
-March 1: MNF in Mizoram Independent puangin Mizoram buai kipan.
-Kumpi in Mikang missionary-te om a phal nawn loh manin Missionary-te ciah.
-Paite Regional Council (PRC) ngetna tawh kisai-in PNC leh Pataskar Commission-te Aizawlah kiho.
-Chin National Organisation pen Zomi National Front (ZNF) ci-in kikhek.

1968
-Dawt Sung in M.A. zo; Chin hills pan numei masa pen.

1969
-UNITED CHIN GOVERNMENT makai
/Col. Son Khaw Pau,
/Pu Hrang Nawl,
/Pu Dam Khaw Hau,
/-Pu Ro Thangte kimanin Kawlgam kumpi tungah ki-ap.
-Pu John Mang Tling te makaihna tawh CHIN DEMOCRACY PARTY (CDP) kiphut.

1970
-Paite pau tawh Laisiangthou buppi kizo.

1971
-Manipur Hill Area District Council Act (MHADCA) kibawl zo.

1972
-Mizoram in U.T (Union Territory) ngah.
-Manipur in State ngah.
-January 21: Manipur, Daizang khua-ah Zomi National Congres (ZNC) kiphut.
/President masa pen Pu T. Gougin leh
/Secretary Pu S. Thangkhangin Ngaihte.

1973
-Evangelical Convention Church (ECC) Lamka, kipan.

1974
-January 3: Chin Hills in Chin State ngah.
-Dr. Vum Khaw Hau in Ph.D. ngah.
-Chin State-ah biakna lam khanlawhna tung.

1975
-Zolai kum 50 cin’na pawi Tlangnuamah kizang.
-Zolai kum 50 cin’na Magazine ki khen(published) zo.
-Mizoram-ah People’s Conference Party (PCP) om; (Tun ah MPC)kici ta.

1976
-"LUNGDAMNA AW" cih kiphuan.

1977
-Tedim Lai Siangtho (Laisiangtho Tedimkam) ki khen zo.
-Kawlgam galkapte leh CNA (Khaimulen)te Vangteh leh Saizang kiim tengah nakpi takin kikap.
-CNA-te mi 60 Vangteh khua, Mah-Sah-Lah (Burma Socialist Programme Party) thuneite kiangah ki-surender, tua hi ta leh kikaplum veve.
/-Mi 46, Kalemyo Jail-ah kipuak. mi 4 liam.

1980
-April 10: Teikhang khua-ah Paite nam makaite kikaikhawmin,
/Mizoram Paite Organisation (MPO) kipawlna phut zo.
/Pu Thangzakap,in President masa pen sem hi.

==
Laibu etkakte:

1. Zolus No. 4-na, 1999, Yangon
2. Zo Aw Thukizakna, April-June 1986 & Oct-Dec Issue. 1986, Guwahati.
3. Chin Baptist Association Silver Jubilee (1961-1986) Souvenir, Lamka
4. Mizo Chanchin by B. Lalthangliana, 2001, Aizawl
5. Siamsinpawl Annual Magazine ( Golden Jubilee Special Issue), 1996, Lamka.
6. Zolawkta Thukizakna Kum Thum Cinna (1994-1997), Aizawl.
8. Zomi Innkuan Laibu, 1972, Tedim www.zolawkta.com

---
Direct Copied and Edited from the file of PauKapThang, Gualnam; (M'sia, Ph:0173666197)