Friday, September 4, 2009

Galngam le Hangsai Tangthu

Galngam le Hangsai
by; Thang Hau Mung (Daniel Mung)

Kei bangin a thaman pian khawng i om khak leh cimphawnga sim ding ci-in nidanglai tangthu khat ongat ingh ei guai..a zanailo leh a mangngilh khawng omkha leng cih napong hi kawm..

Galngam Leh Hangsai Tangthu.

Khat vei khua khat ah papi khat inh thangg siah in a thangga awk zusa vasa te naki suut sak den hi, Tua ciangin a mah zongh heh lua a hih manin ni khat a buksim leh a thangvil dingin pheisam no khat pai hi, A man zongh gemgem in tua pheisamno mancip in a taw pan singpum khat khumto-in a pangh pan sing pum khat khum phei in singlam teh in bawl in mun khatah a phut hi.

Pheisamhno a tun theih loh ciangin a nu inh a khua pih te cial in ka ta ongtung thei lo hi mite inh ong matsak hi ding hi vazong ni ci-in a zon uh leh tua bangin a om lam a mu uh hi.Tua ciangin Pheisamhno-nu Thanok dah lua mahmah a hih manin kap in ka ta-aw a bangci zizen na hi hiam nah tangto lawk ka nek man hiam manhta khaalgah kanek man hiam ci-in kahla awi duatduat a hih manin singkung tunga papipa a nui khia kha hi.

Tua ciangin pheisamh khua zang inh mu-in Thanok nu inh kei man hia mipa va luh ning inh ong tuak sukin phei sam nu Thanok hing ongci ding hi tua ong cih hangin nane teitei unla kei-adingin a phei khat ong siah un ci-in a vai khak hi. Pheisamh nu inh valuh to-in papipa laulua a hih man in na tonton in Thanoknu inh man dingin a ki thawi lai takin deih tak in a tuan khia hi.A nuai a tukciangin a khua pih te inh na bawh pah uh in Thanok nu hing a cih hangin a ne teitei uh hi, Thanoknu vai khak na bang mah in a phei khat siah uh a khamzo phalo uh a hih manin a phei enzel in singtung a et zel uh leh Thanoknu omlo in papipa mulai uh a hih manin dawi hi ci-in lau in a tai keek m'ang uh hi.

Tua ciangin papipa zongh laulua a hih manin singkung tungpan in kumsuk ngam tuanlo in a khua dakdak leh a gal ah singtawn pua-a pai khat a mu hi. A man zong a cih na dingthei lo in kagal aa singtawn pua aw nangap leh ongpai inh ci-in a tow hi. Tua ciangin singtawn puapa zongh heh lua a hih manin paipah in papipa zongh kumsuk in kihta pian a hih manin lawm aw ki laia keini inh kizawl ni ci-in a kizawl uh hi.

Tua bangin lam a paipai uh leh mun khat ah satanng khat mu-in zawl aw hitengah saki hawl ni ci-in Hangsai inh a hawl hi. Tua ciangin Galngam inh thaltang khat bek nei a hih manin kap ngamlo in tai veva in a thaltang suangthep(suangleh suang kikal) khat ah phutsuk in a zawlpa Hangsai a tun ciangin zawl aw sa tampi ongsuak inh ka kapkap leh sate sithei lo-in ka thaltang hi teng ah awk hi ka dokdok hangin ka dokzokei aa sa bangmah kana man kei hi nang zongh ongdok pih inh ci-in Hangsai inh dokin Galngam inh a phutsuk hi.

Tua ciangin Galngam inh zawl aw na awn phot dih inh tha leh tha zongh kikhatlo keibek inh onng dok dih ning ci-in a mah bekin dok zo a hih manin Hangsai inh a kih tasim pian pah hi. Tua ciangin satanng khat tuak leuleu uh aa Galngam inh hawl in Hangsai inh a ai tawh kap a hih manin sa tampi a naman hi. A samat tenguh Galngam inh guangguangin tasak zolo a hih manin Hangsai inh hi lawmlawm tasak lo tui vatawi pak inh ci-in a tui tawi kal in phuisamsam in a guang khin hi.Tua ciangin Galngam inh kih ta pian pah a hih manin a ai guksak ding sawm in lampi ah a tuuk ki neih in asa teng a bua sak hi, A guan kik hangin bawm sungah talo a hih man in Hangsai inh a guan sak hi. Tua ciangin Galngam inh a zawlpa phui sam dan teng ngaisimsim in nihvei thum vei bang a hih ciangin Hangsai heh in zawl aw a bangci lawmlawm na hi hiam kongkei lum ding a hi ci-in tua ciangin Galngam lau pianin hih napa ka ginna hih nang kong ginna ci-in a thal tang khat bek neih sun dok zel thun zel in a hih hi.( tua manin Hangsai inh a kei ngam kei hi.)

Tua ciangin mun khatah tawl nga uh in Hangsai inh Galngam tuitawi in a sawl hi,Gal ngam zongh a bawmpi tawh tui tawi dingin paipah aa tui a dipdip hangin a dim thei kei hi. Galngam ki leh kik in zawl aw tui kongdipdip hangin a dim thei kei hi Nang vatawi dih inh ci-in Hangsai inh a tuitawi kal in Galngam inh a ai a guksak hi.Hangsai a tunkik ciangin pai ding a cih uh le a ai na-omlo a hih manin zawl aw kana khat mangveh ci-in a kipei bialbual hi, Galngam inh zawl aw nong up mawh leh ka vansungteng zonginh la a hizongin ka thal um sung na et khaak le namit leh na ha puak kham ding hi cihi.( tua a hih manin a thal umsung a en ngamkei hi).

Tua ciangin kilem lo pipi-in lam pai khawm uh aa a inn ciat vuah a ciah uh hi.Ni khat Hangsai inh a inn phel in a zawl pa Galngam inn huh dingin a sam hi. Zawl aw nongpai ciangin khua mual ah ongku masa inh la ka sutpi ah nong kah ciangin na bungbuu lam in ongkah kei inh a ci hi.(banghang hiam cih leh a khua pih ten thei-in a keihlup ding a deihna a hihi) A hizongin Galngam inh ensim masa in a zawl te inh mei a neih lam uh a thei hi. Tua ciangin Galngam kileh kik in a thei lo kineih in khua mual ah ku-in a sutpi ah a bungbuu lam in a kah to hi.Tua ciangin a lawm te inh thei vatlo uh a hih manin a mei uh zial manlo-in a theih uh ciangin heh mahmah uh aa hipa inh i zia leh i toung ong thei ta a hih manin hoih lo hi i that ding hi ci-in a nek sawm uh le Galngam laulua in a cih nading thei lo-in zawl koi-ah koi-ah a cih leh a zawlpa inh gumkha veve in kuhkua-ah kuhkua-ah ci-in sakuh kua-ah a lut hi.

Tua ciangin a khua zangun kuhkua tou-uh in sun ann ne a khawl kawm un a thuk hiam khau teh dih ni ci-in khau lim khat a khiat suk uh le a sungah Galngam inh na zialzial a hih manin a bei hi. Tua ciang in pawl khat ki kum ngeingai uh in tulai tak bang ongci leh ih lau pen ding hiam ci-in nupi te inh Chikchilili ongci leh lau penni ci-in papi te inh pangpadaaldaal ongci leh lau pen ni a ci-uh hi.Galngam inh za a hih manin Chikchilili pangpadaaldaal a cih leh lau lua uh in a tai uh leh a sow dawh na vuah kisiatmangin a sikhin uh hi.

Tua ciangin Hangsai heh leuleu in zawl aw ka khua pih teng lah ong thah sak khin cin aa,ka ai lah nang tawh i kithuah zawh a mang hi-in tu-in i ki khen loh pha mawh hi zawl aw mual ah i kimuh leh mual ah vuam ah i kimuh leh vuam ah ki that ding hihangh a that zo zawzaw inh dawi kungpu sial kili nei tawh ki ai ni-ci-in a kiciam uh hi.

Galngam zongh paipah in a lo-ah a mah tawh kibang lia'n in milim khat bawl in Hangsai inh Galngam sa a hih manin gemgem in a bawh leh Galngam inh a geipan napang sim in tha khat thu-in a ngawng a bantan pah hi.Tua ciangin a kiciam nasa mah bangun Galngam inh dawi kungpu sial kili nei la dingin a pa sawl in a pa inh lazolo a hih manin tua lawmlawm lazolo na lenuai ah ciikpi kongci deh ci-in a ci khin suak a hih manin a pa Zauhang a si hi.

Tua ciangin Galngam kuankhia in dawi kungpu sial kili nei a la hi. Dawikungpu inh na dawn tuah in sonavingvengh sonavingvengh e a naci hi' tua ciangin Galngam inh nimnadildial nimnadildial e dawi kungpu sial kilinei ka lak nadingin nimnadildial e a naci hi,Dawi kungpu inh kamual dungzui-in nongpai-a ka uital kual na-ah nongkual aa kasial talkowng nong kulhkan maw ana cihi.Galngam inh dawng leuleu-in a mual dungzui-in kongpai-a na uital kual na-ah lailen tawn in kong tawn deudeu-a na sialtal kowng kong leh kan maw a ci hi.Dawi kungpu inh nasial khau leh na khut kimat hen ci-in Galngam inh na tut na leh na taw kimat hen a ci hi,Dawi kungpu inh nasial khau leh na khut kikhen henla na khut bak khat leng khia hen a cih leh Galngam inh zongh na tut na leh nataw kikhen hen la na taw bak khat lengkhia hen a ci hi.

Galngam a ciahna lam pi ah dawi kungpi sucin' nei khat inh na dawn leuleu in tua a luk zawh kei leh asi ding a hihi. Bang hang hiam cih leh tua a lukhem peuh a sucin' inh tepcip pahpah a hih manin a lute a si khin pahpah hi. Galngam inh tua thei a hih manin a om khop ma-un suaklu pum bebek khia sukin a hakimh a hih manin Galngam inh a om khop pih zohi.

Dawikungpi inh ciangpi khat tawh khuh leuleu in Galngam a ki tomtom hangin kitom zolo a hih manin zawh ngeu kiangah ka ai mangngilh ingh va la dinh inh a cih leh ui inh za a hih manin nangsangin keigol zaw ingh hatzaw ding ka hih manin keiman va laning ci-in ui inh a la hi. A kileh lam ciangin leitungah a pailai takin lui ah mikisil mu a hih manin ui inh tawng kha in a kam aa a peh Galngam ai tui tungah a kia hi.

Tui inh tai(lamm)suksuk a hih manin a khang ah mi-inh mu-in a tawm uh hi. Tua Galngam ai a tawm te pen tulai-a Thahdo te hiding hi ci-in i pu i pa te inh um in Thahdo te inh Galngam ai kem uh a hih manin tudongin buumsiam uh hi a ci hi.

A kawmkal ah tampi tak mang ngilh ta mai hangh ee...



--
Tg. DanielMung.
www.danielmung. blogspot. com