Wednesday, September 30, 2009

LAKAM pawlkhat

kha bang ciah..
khau bang sau..
siamsil nel zun...
siambang sin..
ling bangdoo..
len thel nah..
len lummeei..
luankhi bang siak hilo in...
luankhi bang nul hi zaw hi..
lo bangtul...
lo bang vil...
gal bang don..
thaangbang veh..
thangbang ko..
pat puan bang sia..
lawkta bang khuang hilo in..
lawkta bangtau...
mimva bang thum...
buh ar bang khuang..
va bang pil..
naang bang diah/duai..
gulbang vial...
khuai bang hang..
sa bang taa..
sa bang nolh..
zu bang leh..
ning bang khum...
nun bang khum..
buan bang siak...
phuh bang kho..
singbang gil...

LUNGDAM THUPUAK [MISSIONARIES]

LEITUNG MINAM KHEMPEUH UTNA GAM.

US pen Missionaries a tampen hong kipatkhiatna gam hi a, eikiang hong tun ciangin, "Topa, Mangpa" kici hi. Genthei takin Pasian tung ki-aapsa-in hong pai uh hi. Hong kithawi a kipan a haksa pen munah omzawh nangin gentheih kisin uh hi. Leitung gammong mipi batsap mihaipente teenna munah, thupha puaknuam leh pilna pianuam uh ahi hi. Tua bang munte pen a pautheiciang hibek a, ganhing tawh kim a nungtate ahi hi. Tuate lakah hong teng dingin kiging uh hi.

Sihna natna omlo hileh USA pen vantunggam naih hikhinzo hi. Hibang gamnuam pan a kipiakhia mite pen thupi simloh hithei lo hi. Pasian nawl phialmah bang-a zahtak cing ahi hi. Ganhingnote bangin hong pantah ding-a hong kuankhia uh ahi hi.

USA leh Europe gampan-a hong pai Pasian naseemte kangaihsut ciangin thupilua sa-in ngaihsut bei-in ka-om dedu thei hi. Kawl kumpi in, Missionary-te ciahkik dingin a sawl ciangin, a diakin RC Phongyi Father Topate bang in, ko kaluang uh phum ding-a hong kithawi hi ung, ci-in thum tangtang laimawk uh hi. Hih a tunga kagente pen USA leh gamthumna-a teengte nuntak kikhaihzia hong gennuam kahi hi.

USA i pai ciangin
Gamthumna panin US a tungmasate pen, mi-navaak pilnasaang Degree neizawdeuhte leh Biaknalam siapi gampua pialzo teng ahi hi. Tua bangmite pen eigam panin a laulo tengmah hipah hi. US visa hong ngah sawnsawn uh ciangin, kithupiseh lua ahihmanin, kibawm liailiai bek hi. US paihun hong tung petmah hi. Ih neihsunsun puan hoihpen kisilh hi. Gamthumna i gamciat pan kileengkhia petmah hi. Nai-24 sungin Los Angelis kitung hi. International Airport pen Kawlgam lobuang Thai bang nanopci lua khin hi. Ei genloh mikang khualzinte zong buaimahma hi. Transit counter contact dan haksa pen hi. Tualo amau buaise lo hi.

Pusuah phetin kuamahpeuh daileeng nuamin vakpah phangphang uh hi. Eipen mi zunbuuk eekbuukte pen muhngeite tawh kibanglo ahihmanin, mitkhak lela sa-in kizong hi. Ih pammah a ompen ekbuuk kisalo hi.

Gamthumna mite pen hong kithei phamahmah hi. Guahtui khamlo ankung bangin milakah hithilthel khatin ki-om hi. Mi 100 lakah Kawlgam panin khat bangbek kihelzo hi. Daileenbuk omna nangawn muthei paklo uh hi. Limlang ngentang tawh ki-um ahihmanin, a pangkhat "Toilet" ci- a lai ki-at pen maankawmsung panin amuh ciangin, painuamin maankawm peuh phudapdap uh hi. Khutsilna, dinsa-a zunthakna, ekthakna khempeuh eletronic system ngentang tawh ki control ahi hi.

Zunthakna pen dinsa-a kitha hi a, i gei-a ten amuhloh nangin kuak kiukiau-in kidaal a, neek tinten a thak ahi hi. Pasalte a man ciangin ama na adawn pei-in a khi kikangsak thei hamtang hi. Tua pen camera in nong zaihkhin a, kihei lianleh zuntuibuakna tui ging henhanin hong khah hi. Tua pen lau a thaltuk zong kitawmlo hi. Gam thumna cih ciangin Kawlgam pan-a paite sangin a nanghzaw tam mahmahlai hi. Ciangkanglo tawh a siak theilo om hi. A kuanggong a taat bang omlai zen sap hiveh aw. Tua pen gamthumna mipil aa kiciamteh officer ngentang ahi uh hi. Tuiduhte aadingin, siktawh kibawl peeng kiphut tuitau omkawikawi hi. Munkhat meek lehang tui hong leengviauviau hi. Tua kidawn hi. Kambal cih bang omlo ding a kibawl ahi hi. Pawlkhat ten a peengmuk muannuamin lingtantanin kithawi uh hi. Amekna mun theilo-in a khuampeuh beelvel thapai uh hi.

US itun ciangin azawng-ahau kilamdanglo-in Aircondition sungah ki-om hi. Alum-avot deih bangin kizang hi. Tua ciangin letmat khat a sah carpet tungah ki-om hi. Tuilum-tuivot deih bangbang kizang hi. Ekbuk pen kahkam kuang taw-ngakna kibawlin nuamtakin kitu hi. Pawlkhatte Shower kisilna sungah kisil dingin pai hi. A tuihong theilo-in naikhat phial sawt hi. Hipa sawt si e, icihleh a tui hong theilo nahi khong hi. Tui ahon ciangin tuisa hong kha-a, tuamah dingsa-in sampulh liangin kisil zong om uh hi. Tuivotlam hongkhate pen sawtzong kisil zolo-in liingtantanin hong pusuak uh hi. Mikangte pen tuibuk shower a kisil ciangin nuamsa-in lasa kawmin kisil uh hi. Gamthumna pan aate pen ngalbu sun bangin cimawh mahmah uh hi.

Bangzahin kicingin nuammah leh zong, American-inn a nuampen nangawm gamthumnate omna khempeuh pen buhtulak aa teng kibang hi. Pawlkhat ten a khaksawh la-in zuakpang deng ek hi. Pawlkhat ten a dinsa-in zuntha uh hi. Akiim a pam zunniingnamin om hi. Naupangte diaper teenglopi-in khahkhia uh hi. Carpet tungah a zun thasuk lel hi. Ektha hi. Laidal khat la-in siakmaih suk hi. Ek bang dingdengin carpet keu hi. Carpet sawpdan, inn puahdan kitheilo hi. Zato nurse te hong pai ciangin lutzo peuhmahlo-in hawkbeba in tai uh hi.

Nasep zongin applicationform vapialei sap hi. Nasephoih lamen in ngak phiauphuau uh hi. Khatvei beek kisamkik lo hi. Kisam sunsun ama lamet bang nahi lo hi. Ekbuuk ah kaipah lenglengin, silsak uh hi. Tua nangawn siltheilo lai hizen. Thumanglo, a kitawpsak khatpen mundang nasep ngahkik ding haksa mahmah hi. Ama paikhiatna Company te phone tawh dong uh hi. Apil mahmah pauban bei pawlkhat nasep mulo tamlua mahmah hi. Innlam aaten hong lamen beklo-in ih gambuppi in hong mitsuan ahi hi, hanciam ni.

Pawlkhatte kiniamkhiatin a kipia bangbang sem kenken uh-a, kumkhat sungin innlam aa sanggamte nangawn thau lihliah uh hi. Inviromental Service innpuah innphiat nasep pen zaneu mahmah ahi hangin neuseh ding hilo hi.Tua tawh mikhempeuh kipanin siamtek leh hoih ding hi. Sianthona leh Living Standard hong tawisang ding pilna bulpi higige hi. USA pen mihoihte leh thanuamte aadingin hoih hi. Kum tampipi omkhin a, innsaap zolo tampi om hi. Mipang beel a om tampi om hi. Eimi a tamzaw company setzung cih khawngah qualify lo ihihmanin Sushi seem kitamzaw hi. Sianthona, vansendan, hunmanna aa kipan a tuamtuamah cinlgo ihihmanin, tua zong Company in a lakkik tam mahmahlai hi. Tua khempeuh zong hanciam huai mahmah hi.

Refugees tawh hong tungte diakdiak Benefit tawh lungkim uh hi. Kokiangah Zomi namkim om hi. Foodstamps tawh zune nuam zong om hi. Counter aaten report napia pah hi. Zune-in apartment khawngah kitawng uh hi. 911 bang sammun sim zawzen uh hi. Tua bang case neite pen citizen ngahlo thei hi.

Hong lutcil pawlkhat pen ama status zong ngaihsunlo-in kiteisak kuamah zahlo a kokziahziah pawlkhat om hi. Tuate bang kidop huai mahmah hi. Chinese Store ah manager kasep laitakin, Korea numei khat leh Sente khat hong kitawng uh hi. Citizen khat in right tampi nei hi. Citizen ngahnailo khat in, mikhat thubawl theilo hi. Korea nu pen citizen a ngahzawh kum tampi hikhin hi. Senpa pen bangmah hinailo hi. Korea nu in, " Kei kua cih nong thei hiam? " ci hi. Senpa in," Nangpen piggy woman" cikikin gualzo kisa mahmah hi. USA citizen khat in a gamsung mihoihlo a omleh report piaktheihna nei hi. INS hopih hi. Tuapa a zanzanin hong kituahkhia hi. Ei dinmun theihsiam leng suahtakna nokhat zong ahi hi. Mi i thusimloh khat pen, zumthu nainganzi thu a nathuklut mahmah khat zong nahi thei hi. Kua cih natheihkim keileh kidawm zaw mai in.

Innkuansung nupa omzia pen Gamthumnate leh US kikhai mahmah hi. US pen " Land of the Laws" kici hi. Nupa kikaal, tate leh Nu leh Pate kikaal omzia kithuhilhzia pen Domestic Laws tawh ki control hi. Domestic Laws pen US in khauhlet mahmah hi. Eigam ngeina khahsuah lo-a a zite simmawhin ahihphaiphai vial khawngte thong sungah zankhatkhat kikhum dengdang tammahmah hi. Tuate Gamthumna pan ngentang ahi hi. USA ah zi leh ta kisaat theilo hi. I hilhzawh keileh, 911 sam a hilhsak ahi hi. Ei neihsa hitah ci-in kitomin naneihsa susia lecin, hong kiman ding ahi hi. Taangthu kiciamteh a tua tungtawnin i nget khatpeuhpeuh hong ngaihsun ahi hi.

Kidawm ciat ni. Ei khangpen lutang tawh kiphul ahihmanin haksaatna tampi om hi. Ih tute hun ciangin gammi mah bangin hong khuasa ding uh hi. Anduh gilkial a gambeel ihi hi. Kiniamkhiat ni.



Thang Siangh. zogampalpi@yahoo.com