Sunday, April 21, 2013

ZOGAM LEH ZOMI GAMVAI THU PAWLKHAT

Zomi te' theihhuai thu pawlkhat


Minam khat in ka gam ka lei a cih ding gam khat neih ding pen baih het lo hi. A neisate in zong a gam a lei uh it in, gal leh sa lakah a khahsuah lohna dingin ahih theih zahun keem tek uh hi. Tua mah bangin I pu I pate in zong I gam I lei hu a, a khang a khanga gal leh sa a dona uh gen ding tampi om hi. Zogam la dinga British galkapte hong kuan lai taka I pu I pate in a hih zawh zahun Mikang galkapte nangin, a do mah bangun, Mikang ten Zogam hong lak khit ciangin zong Zogam pan Mikang galkapte nohkhiat kik sawmin hih theihnana pan do tawntung uh hi. Tua hanga Mikangte khut thuak minthang masa pen Pu Thuam Thawng leh a tapa Tg. Pau Dal, Pu Kai Tuah leh Pu Khai Kamte hi a, 1898 kuma Mikangte phualpi Thuamvum (Kennedy peak/ Fort White) a simna uh pan Mikang galkapte in man in, Pu Thuam Thawng leh tapa Pau Dal pen Kendat thongah puak uh a, hih thongah a pata-un si uh hi. Pu Kai Tuah leh Pu Khai Kam pen khantawn gotna kipia a, Pu Kai Tuah pen Myingyan thongah, Pu Khai Kam pen Andaman tuikulh (Island) pekah puak uh hi.





Leitung Galpi Khatna bei kuan 1917 kum ciangin Mikang kumpi in France gamah van nawn dingin Zomi galkap kaikhawmin innkuan khat pan pasal kum 20 tung siah khat ta tangkaih uh hi. France gam pen gamlapi leh theih ngei loh gam hi a, galgam ahih manin sih khitna dingin ngaihsunin Zomite kuamah ut loin langpang uh hi. Hih taka a makaipi Pu Ngul Bul pen Mikang ten mat bek tawh lungkim loin thatin, a luang pen a nennenin semin Tedim uksung inn simah hawmin Zomite vauna in zang uh hi. Hih bangin Mikangte in hong vau uh hangin phatuam tuan lo ahih manin a tawpna ciangin France gam paite pen kuli leh leisiah peng (h) dingin a zolbawl uh ciangin ngah zo pan hi. Hih France paite CHIN LABOUR CORPS kivawh a, Tedim gam pan mi 1000, Falam gam pan mi 500 leh Lusei gam pan mi 2000 pai hi. Hih Zo galkapte in France gam panin Pu Song Theu, Pu Kam Za Mang, Pu Khual Khen Thangte makaihna tawh buaina bawlbawl uh ahih manin Mikang kumpi in cihna ding thei loin 1918 kumin Zogamah puak kik uh hi.



France gam paite Zogam hong tun kik uh ciangin mi tampi tak mel muh ding om loin galgamah si uh ahih manin Zomite in Mikangte huatna nasia tektekin a koi a koi-ah Mikangte langpanna laang seemseem hi. Tua hangin Mikang kumpi in buaina phelhna dingin Ukpite leh hausate thuneihna piak behlapin mipite ukcipsak hi. Tua banga Mikangte ukna Zomi kithuaklah lua ahih manin lungkim lohna tawh 1932 kumin Falam khua-a Mikang thuneite kiangah Pu Suang Khaw Kam leh Pu Lian Mang makaihna tawh kiko hi. Bangmah phattuamna om lo ahih manin Magwe DC kiang manawh leuleu uh a, lawhcinna bangmah om tuan lo hi. Tua lai tak 1938 kumin makaipi Pu Suang Khaw Kam pen Magwe khuapi-ah hong si sawnsawn hi. Hih sihna pen gul tuk hang hi, a kicih pong hangin suamlup mah hi dingin kingaihsun veve hi. A luang Zogamah lak ding vai natawmah nakpi takin buaina piang lai hi.



Zogam sim lamah zong Mikangte huatna laang mahmah a, Mindat lam mi Vuamtu Mawng in zong Mikang galkap sungah Sabedar za a ngah kum 1925 in Mikangte lehdo dingin galkap pan taikhia in, kum 1928, February 20 ni-in CHIN NATIONAL UNION (CNU) pawl a makaihna tawh phut hi. CNU in 1933 kumin Rangoon-a Mikang kumpi tungah Zogamah Zo mite thuneihna a ngah kikna ding leh, Kawlgam in suahtakna a ngah cianga Zogam in zong a ngah pahna dingin deihna leh ngetna tun hi. Hih ngetnate Mikang kumpi in don cih thadah 1939 kumin CNU makaipi mi kuate baan mat zawsop in, Zogamah Japante hong khan 1942 kum dong thong sungah khumcip uh hi.





1942 kuma Leitung Galpi Nihna in Zogam hong phak ciangin Mikang kumpi in Japan gal a nang dingin Zomite kaikhawmin CHIN LEVY phuan hi. Ahi zongin Pu Pum Za Mang leh Pu Za Biakte in Japante tawh kizawl a, Mikangte ki-umkhia leh Zogam in suahtakna a ngah ding lametin Kawl makaite leh Japan galkapte tawh kizopna bawl uh a, Japante makaihna tawh Mikangte do dingin CHIN DEFENCE ARMY (CDA) galkap phuan uh hi. Ahi zongin, Japan ten Zogam hong op ciangin suahtakna hong piak sangsikin Zomite tungah Mikangte sangin hong tatsia zaw uh a, kithuaklah zaw seem hi. Tua ahih manin Mikangte hi ta leh, Japante hi ta leh a do dingin Pu Thawng Cin Thang, Pu Hau Za Lian leh Pu Lian Cin Thangte makaihna tawh SUKTE INDEPENDENT ARMY (SIA) kiphut biangbuang hi. SIA pen hih sawng maha a kiphut SIHZANG INDEPENDENT ARMY (SIA) tawh pangkhawm hi. SIA in kum 1944, June kha in CDA phualpi Kaptel khua sim uh a, CDA-te a vekin hing mat khin uh hi. Kum 1944, September 11 ni-in Meitei gun kantanin Mualbeem khua sim leuleu-in CDA makai Pu Za Biak natawm man uh hi.



Hih sawng mah, 1944 kumin Pu Vum Khaw Hau makaihna zong tawh CHIN LEADERS FREEDOM LEAGUE (CLFL) pawl a sim a thamin kiphut hi. Tua banga Japante zawna Mikangte do huan a kisawm lai takin, Zomi makaite in Japante tatsiatzia za nunawh uh ahih manin lang khat lamah Japan na'nna dingin FREE CHIN MOVEMENT (FCM) pawl 1944 kum mahin a sim a thamin phut kik saisai uh a, FCM pawl in a sawt loin CHIN INDEPENDENCE ARMY (CIA) ci-in a pawlin khel kik uh hi. Hih bangin kipawlna phutin lang khat lang khatah Mikang leh Japan gal nangin a ciangciang pan hih hun laia Zomite om khong man lo uh hi.



Zogamah Japante doin a kipan lai takin, Imphal kidona-ah Japan in Mikangte lel kik ahih manin 1945 kumin Mikang ten Zogam hong luak leuleu hi. Tua banga Mikangte hong lut kik ciangin tuma Mikangte a langpang ngei Zomi tampi takin mat leh bawlsiat thuakin, SIA makai Pu Lian Cin Thang zong Kawlgam in a suahtakna a ngah (1948) ciangin thong sung pan kikhah kik pan hi.



Leitung galpi nihna hong veng(h) ciangin Mikangte hawlkhiatna ding leh Zogam suahtakna dingin mipi tha tawh panlak kul cih phawk uh ahih manin mipite a pattah dingin political party kisam sa uh hi. Tua ahih manin 1946 kum laizang pawlin Tedim khuapi-a Pu Lang Khaw Thangte innah Pu Thang Khaw Kai, Pu Song Theu, Pu Thang Za Kai leh Pu Lang Khaw Thangte makaihna tawh KHAMTUNG SUAHTAK VAIHAWM PAWLPI (KSVP) kiphuankhia hi. Hih hun sawng teng mahin Tedim khuapi mahah Pu Vungh Za Kham, Pu Hau Za Lian leh Pu Tuah Langte makaihna tawh THUHOIH VAIHAWM PAWLPI (THVP) kiphuan lai hi.



Hun hong pai to zelin, Zogam suahtakna dingin 1948 kumin Capt. Mang Tung Nung in CHIN PEOPLE'S FREEDOM LEAGUE (CPFL) pawl hong phut a, CPFL pawl pen kum sawm khit 1957 kum ciangin CNU tawh kigawmin CHIN NATIONAL ORGANISATION (CNO) pawl cih min hong pua in, Capt. Mang Tung Nung mahin President lenin makaih hi.



Lushai gam lamah 1947 kuma hong piang Lushai Hills-a political party masa pen MIZO UNION in zong Zogam suahtakna ding leh Zo minam teng kigawmna ding mah lunggulhna thu His Majesty's Government of India kiangah memorandum na khia uh hi.





1960 kumin Lamka khuapi panin Pu T. Go Khen Pau leh Pu S. Vung Khomte makaihna tawh PAITE NATIONAL COUNCIL (PNC) in kum 1960, May 30 ni-in India Prime Minister Pu Pandit Jawaharal Nehru kiangah 'Re-unification of Chin People of India and Burma under one country' cih thulu zangin Zo minam khempeuh ading District hiam, Division hiam, Region hiam khat bawlsak a, tua sungah gawmkhawm dingin ngetna memorandum thupi mahmah khia uh hi.





1964 kumin Kawlgam thuneihna Gen. Ne Win in la a, parliament a phiatna hanga lungkim lohna leh mipite kiangah thuneihna ap kikna ding hanciamna tawh MP pawlkhat leh Zomi mitei pawl khat ten ANTI-COMMUNIST FREEDOM ORGANISATION (ACFO) pawl hong phut uh a, Col. Son Khaw Pau, Pu Dam Khaw Hau, Pu Mang Khan Pau, Pu Hrang Nawl, Pu Son Cin Lian leh Pu Tual Zen ten makaih hi. ACFO pawl pen Manipur-a Zomi makai Tun Khaw Pum tawh kikopin, amau makaihna tawh Zomi 30 taang ding ten galsiam sin dingin East Pakistan (tu-a Bangladesh) gam zuan uh a, Zo Kumpi- UNITED CHIN GOVERNMENT pawl phuan uh hi. Pu Tun Khaw Pum pen Prime Minister, Pu Col. Son Khaw Pau pen Defence Minister, Pu Hrang Nawl pen Foreign Minister cih bangin panmun kiguan uh hi.



Galsiam a sin khit uh ciangin, Zogam kap dingin galvan namkim tawh hong kileh kik uh a, khen nih kisuahin, Pu Hrang Nawl makaih galkap mi 86 ten Halkha leh Falam lam nawkin, Pu Tual Zen, Commandar-in-Chief makaih galkap mi 700 ten Tedim lam zuan uh hi. Pu Hrang Nawl makaih lam ten Kawl galkap platoon khat omna Rihkhawdar khua ciang baih takin buluh zo a, Halkha khua la man loin nungkik kik uh hi. Pu Tual Zen makaih lamte zong Kawl galkapte tawh Tedim leh Mualbeem khua kikalah nakpi takin kikap uh a, Tedim khua la man mahin kidok kik uh hi. Hih banga a kihep kikna uh khat pen Falam DC Pu Thawng Cin Thang' hanciamna hang zong hi kawm hi.





Hih banga UCG pawl pen gamtaangin thahat man hi napi, 1969 kuma India Prime Minister Lal Bahadur Shashtri leh Gen. Ne Win ten Rangoon-ah kihona nei uh a, tua takah India leh Burma gamgi dungah buaina a bawl leh bawl a sawm peuhpeuh kimatsak a, a gam kumpi tungah ki-aptuahna ding kilemna thukhun bawl uh hi. Hih thukhun hangin Zomite minam nasepna bin lawh a,a sawt loin India kumpi in Zo galkap makai Col. Son Khaw Pau, Pu Hrang Nawl, Pu Dam Khaw Hau, Pu Ro Thangte leh midang pawlkhat man takpi-in Kawlgam kumpi tungah ap hi. Kawl kumpi in hih Zo minam makaite thong sungah khumin kum nga tek kia uh ahih manin UCG pen gamtang thei nawn loin omcip hi.



MP lui Pu John Mang Tling leh nam it Zomi khangno pawlkhat ten Kawlgam Prime Minister lui U Nu pawl PARLIAMENT DEMOCRACY PARTY (PDP) zom dingin kum 1969, December 30 ni-in Bangkok zuan uh hi. Ahi zongin Bangkok a tun uh ciangin Pu William Sa Lian Zam, Pu Micheal Mang Kham leh Pu John Mang Tlingte makaihna tawh Zomite in CHIN DEMOCRACY PARTY (CDP) pawl phuh zawk ding hoihsa uh hi. Kum 1970, Febraury 20 ni-in Bangkok mahah CDP leh Pu Jimmy makaih ZOMI CHIN LIBERATION FRONT (ZCLF) pawl tawh kihona bawl leuleu uh a, tua takah CDP leh ZCLF lawng khata gin ding deihin UNITED ZOMI DEMOCRACY PARTY (UZDP) pawl phutin, tua sungah kisungkhawm uh hi. Ahi zongin, February 25 ni-in UZDP President Pu Jimmy a panmun pan tawp themthum kik ahih manin CDP mi leh sate in CHIN DEMOCRACY PARTY (CDP) min mah pua kik uh hi. Kum 1972, August 24 ni-in CDP in galkap dingin CHIN INDEPENDENT ARMY (CIA) bawl hi.



Hihmah leh, kum 1973, January 29 ni-in PDP President U NU a panmun pan tawp dih laizang a, tua hangin CDP innkuan sungah lungkiatna nakpi takin tung hi. CIA galkap natawm mi 150 pan mi 100-ah kiam sukin bah lawh gawp hi. Kum 1976, February 18 ni-in PDP pawl na tawm kiphiat lai sawnsawn hi.



Kum 1976, January 14 ni-in CDP Leh CIA ten CIA galkapte Zogam lutsak ding geelna bawl uh a, tua vaihawmna-ah a nuaia bangin khensatna bawl uh hi.



1. CHIN INDEPENDENT ARMY pen CHIN NATIONAL ARMY (CNA) ci-a khek ding.

2. Zogam hawhna ding KACHIN INDEPENDENT ORGANISATION (KIO) pawlte

kiangah huhna nget ding.

3. Zogam paite a zaa (rank) uh a zah-thum teka khan ding.

4. Zogam a tun uh ciangin ARAKAN INDEPENDENT ARTY (AIP)

Pawl makai Khai Mu Lin kiangah neek leh taak panpihna nget ding.



A tunga khensatna bulphuhin kum 1976, December kha in William Sa Lian Zam makaih CNA galkap mi 120 in a kiphualna uh Menapalaw nusia-in Shan gam leh Kachin gam tawnin kum 1977 tuuk guah tun lai takin Zogam lut uh hi. Tua lai takin Zogamah khua sia mahmah ahih manin khawhun thuaklahin cinat lawh ngeingai uh a, cimawh mahmah uh hi. Tedim uksung Phunom khua-ah a om lai takun, neek leh taak kaikhawma Thuklai khua-ah a pai mite tung panin Kawl kumpi thuneite in CNA-te om thu za hi. Kawlgam galkapte hong tung pah uh ahih manin Phunom leh Saizang khua kikalah nakpi takin kikap niloh pah uh hi. Khua hun thuaklahna, neek leh taak kiciat lohna, zatui zaha taangsapnate hangin Zo galkapte sawt pang zo loin Vangteh khua-a Mah-Sah-Lah (Burma Socialist Programme Party) thuneite kiangah mi 20 ki-surendar uh a, ahi zongin Kawl galkap makai Bo Lah Twin' sawlna tawh Bo Mawng Aye in lainatna nei het loin lam laizangah gualin a baan a baanin kaplum veve hi. A nung cianga a ki-sunrender mi 40-te zong tuamah bangin Kawl galkap ten hawi tuan loin kaplum khin uh hi. Mi 46 Kalemyo Jail-ah kipuak a, mi 4 nasia takin liam hi. Hih bang teng tawh CNA mabaan zop lohin om suak hi.



MIZO NATIONAL FRONT (MNF) pawl hong kiphut leuleu-in President Pu Laldenga makaihna tawh India, Burma leh Bangladesh cih gam thuma Zo minamte luah leitang teng gawmkhawm na'ng leh suahtak na'ng mah suangin hong kipan leuleu uh hi. Kum 1963, December kha in Laldenga, Lalnunmawia leh Sainghakate East Pakistan (tu-a Bangladesh) ah lutin a sim a thamin UNDERGROUND MIZO GOVERNMENT (UMG) pawl phut uh hi.



Kum 1966, March 1 ni-in MNF in Independent pulakna bawlin, tua panin India kumpawh kikap kipanin, India gamah om thei lo uh ahih manin East Pakistan zuan uh hi.Kum 1971 kuma Bangladesh in suahtakna hong ngah tak ciangin East Pakistan-ah MNF ten om khuan nei nawn lo uh a, India leh Arakan gam kilak teng manawhin kikhin leuleu uh hi.



h sawngin MNF pang belin ZOMI LIBERATION FRONT (ZLF) pawl zong dingin Pu Tial Khal (President), Pu Thawm Luai (Vice President) leh Pu Thawng Sai(ForeignSecretary) ten maikaih hi. 1972 kumin MNF leh ZLF thukimna tawh Pu Lalnunmawia pen India kumpite hopih dingin kisawl a, Pu Tial Khal leh Pu Sui Lingte pen Pu Brengseng (L), Finance Secretary, KACHIN INDEPENDENT ORGANISATION (KIO) heel dingin kuan uh hi. Hun sawtpi khit ciangin KIO-te thupha tawh lawhcing taka hong kileh kik uh a, ahih hangin ZLF in vai tuamtuam hang tawh mabaan zom thei loin om uh hi. MNF in kum 20 sung Independent a thapaihpih khit ciangin 1986 kumin India kumpi tawh kilemna hong bawlin Mizoram pen State suaksakin tawlngak bawl uh hi.



CHIN NATIONAL FRONT (CNF): Hun hong pai to zelin, Pu Tial Khal makaihna mahin ZLF makai lui teng kum 1988, March 15 ni-in Aizawl, Chaltlang vengah kimuhkhopna khat bawlna leuleu uh a, pawlmin kheka CHIN NATIONAL FRONT (CNF) phuh ding vaihawm leuleu uh hi. Pu Tial Khal in President panmun mah len leuleu in, Gen.Secretary dingin Pu Mang Khum, Finance Secretary dingin Pu Lian No Thang, Chief of Staff dingin Pu Roenga, Organiser dingin Pu Mang Uk kiseh hi.



Kum 1988, March leh August kha sunga Democracy deihna hanga Kawlgam buaina hangin Zomi khangno tampi tak Kawlgam panin India gamah tai uh a, India kumpi in Saiha leh Champhai-ah refugee camp nih bawlsak hi. Hih refugee camp a tung khangnote in BURMA DEMOCRACY FRONT (WESTERN) pawl phut uh a, sawt ding man loin CNF makaite tawh kihona hong neih uh ciangin BDF pen phiat kik pahin, CNF sungah kum 1989, January kha in kisungkhawm uh hi.



1988 kum mah, November kha sunga CNF kikhopna-ah Pu No Than Kap alias John Khaw Kim Thang pen Thailand gamgi-a om KAREN NATIONAL UNION (KNU) Headquarter Manepalaw-ah National Democratic Front (NDF) kizopna bawl dingin paisak uh hi. KNU-te phualpi pan hong kileh kik ciangin Pu No Than Kap in Pu Tial Khal kiangah CNF President hihna awn dingin ngen a, Pu Tial Khal in zong awnin Pu No Than Kap in CNF President panmun len to hi.



CNF mi leh sate galkap training dingin kum 1989, March kha in pawl khat Kachin gama KIO-te kiang mah manawh uh a, kum 1989, November kha in pawl khat Bangladesh gam zuan uh hi. Tua panin gam leh minam suantakna dinga galtum CHIN NATIONAL ARMY (CNA) pawl hong piang leuleu-in, hihte pen tudong SANGNAUPANGTE a ci zong om hi.





1989, October kha-a CNF sungah Pu No Than Kap pawl leh Pu Tial Khal pawl ci-in kikaihna hong piangin, Pu Tial Khal lamte pialkhia-in pawlmin tuamtuam pua uh a, tua lakah a gentaak pen CHIN LIBERATION COUNCIL (CLC) hi-in, hun sawtpi mah kalsuan uh hi. A nung ciangin CLC President panmun pan Pu Tial Khal tawp leuleu-in, Pu Ro Za Thang in President panmun zom to hi.



Kum 1991, December 9 ni-in CNF President Pu No Than Kap pen nawngkai kisa ahih manin CNF sung pan kiheemkhia in, a munah Pu Roger F. Biak Lian Thang kikoihin, CNF President panmun len to hi. Kum 1995, February 22 ni-a Pu Roger F. Biak Lian Thang in a cidam lohna paulamin CNF President panmun nusia leuleu in, tua panin tudong CNF President panmun pen Pu Thomas Thang No in leen to suak lai hi.

1997, June 9-16 sungin a nih veina CNF Party Conference kibawl a, tua takah CNF makai dingin a nuaia teng kiteelkhia hi:

Chairman : Thomas Thang No

Vice Chairman : Zing Cung

General Secretary : Benjamin Turing

Joint General Secretary : Khua Uk Lian

Member-te

Dr. Sui Khar

Capt. Thang Zen

Capt. That Ci

Lt. Ral Hnin

Lt. Paul Smith

Lt. Malsawmlian

Lt. Solomon

Lt. Sunny Ngun Awi

Lt. Kam Do Dal

Lt. Uk Lian Thang and

Salai Chan Hmung cih teng hi.

ZOMI RE-UNIFICATION ORGANISATION (ZRO): Zo minamte kigawmna ding leh suahtakna dinga mala dingin kum 1993, April 9 ni-in Kachin gam, Phupian khua-ah pawl khat hong piang leuleu a, tua pen ZOMI REUNIFICATION ORGANISATION (ZRO) hi in, Assam gam, Karbi Anglong khawka MLA (Member of Legislative Assembly) a seem ngei Pu Khai Za Song Guite alias K.Guite in President panmun lenin, makaih hi.



1997, July kha in Yangon khuapi-ah University kah Zomi khangnote in I gam leh I minam suahtak nadingin sisan leh nuntakna piakkhiat ding lungkimna tawh Zomi Siamsin khangno 20 val in "Zoheisa Unit" ci-in sisan tawh kiciamin phut uh a, ZRO tawh kizoma na sepkhop ding lungkimna neih khit zawh ciangin Yangon khuapi pan sangnaupang mi 12, Tedim pan mi 10 val khawng in Lamka lam zuan uh a, ZRO sungah lutin panmun tuamtuam lenin tu dong kalsuan lai uh hi.



Pu Khai Za Song Guite zawh ciangin Kawlgam galkap mangpi Lt. Col. Hang Khaw Lian (Capt. Mang Tung Nung' tapa) in ZRO President panmun tawm vei len pak cih loh, 1997 kuma Manipur Zomi leh Kuki buai panin ZRO Gen. Secretary Pu Thang Lian Pau (Tonzang MP) pen emergency-in ZRO President panmun kilensak a, tua panin tu dong kip suak lai hi. Tu lai taka ZRO makaite pen a nuaia bang ahi hi.



President : Pu Thang Lian Pau, MP (ZNC)

Vice President : Hang Sian Thang

Chief Secretary : D. Kam Suan Thang

Finance Secy. : Kenneth Muana

Denfence Secy. : D. Kam Suan Thang

Home Secy. : L. Kam Za Thang

External Secy. : Thang Suan Mang

I & PR Secy. : Gin Pian Khup

Treasurer : SB Vum Lian Thang

Patron : Pu Khai Za Song Guite cih teng hi.



ZO RE-UNIFICATION ORGANISATION (ZORO): Zo minam bup kigawmna ding, suahtakna ding lunggulhna mah tawh kum 1988, May 19-21 sungin Champhai khua-ah FIRST WORLD ZOMI CONVENTION ON RE-UNIFICATION khawmpi kibawlin, Kawlgam, Manipur, Mizoram leh mun tuamtuam pan mi tul tampi in siim hi. Hih khawmpi panin Zo minam bup kipawlna ding ZOMI RE-UNIFICATION ORGANISATION (ZORO) hong piang hi. Hih khawmpi leh kipawlna vai a hawm leh a thusapite pen 1972, January 21 nia Manipur, Daizang khua-a kiphuh, Pu T. Gougin leh Pu S. Thang Khan Gin ngaihte-te makaih ZOMI NATIONAL CONGRESS (ZNC) party leh Mizoramah a diakin Pu Brig. Thenphunga Sailo makaih PEOPLE'S CONFERENCE (PC) party ahihi.



1991 kum panin ZORO pen political party tawh kisawh nawn lo dingin kiheemkhia a, tua panin Leitung mun tuamtuamah leh UN Secretary General kiang khawngah Zo minam bup kigawmna ding, suahtakna ding deihna Memorandum khia kawikawi hi. 1999 kumin a khat veina dingin Geneva-ah UN vaihawm minam nautangte khawmpi-ah kihelin, ZORO min tawh 'British in a khenzaak Zo minamte kumpi khat nuai-ah gawmkhawm kik' cih thulu zangin thugenna hun ngah hi. Tua panin hih bang lamsang kikhopna tuamtuamte-ah thugenna nei dingin UN (WGIP) in ZORO cial thei zel a, tukum July - August kha in zong Geneva-ah UN vaihawm Meeting-ah va kah leuleu uh hi. Tua bek tham loin, Committee tuamtuam Asia level Kathmandu (Nepal), Seol (Korea) leh Leitung level Durban (South Africa) cihte-ah zong kihel to zel lai hi. Tulai takin ZORO pen Pu R. Thangmawia (Chairman) leh Pu Ro Za Thangte (Secretary General) makaihna tawh kalsuanin, Aizawl khuapi pen a phualpi-in zang hi.



Hun beisa leh tulai taka I minam nuntakna dinga pute pate' nasepte khangthak Zomite in I phawk ding deihna leh hih thute I pau I lai tawh ciapteh ding lunggulhna in 'Zomite minam nasepna taangthu' a tomin kong kaikhawm ahi hi. I pau I laite I it bawl kei leh mailamah gam I nei zongin I pau I lai kizang lo kha thei ding hi. A khawsuak minam leh a suakta gam phuh zaha nasep haksa leh thupi zaw dang om lo hi. Hih thute panin khangthak Zomite in I minam nuntakna dingin a nasia zawa nasep a kisapzia phawkna in zang ni.





(Hih Zomite Minam Nasepna Taangthu cih pen Zomi Nam Ni Golden Jubilee pawi,

February 20, 1998 nia Mizoram, Champhai khua-a bawlna-ah ka simkhiat pen behlapin kong puak ahi hi -

J. Thang Lian Pau , editor Zolawkta)

http://zominam.org/en/zolawkta/668-zomi-te-theihhuai-thu-pawlkhat.html