Friday, August 10, 2012

Leitung Kipawlna [mi; thu kipawl theihna]

By. Tg. Thang Sian Sing
Mihing in, a sepkhiatte thu in piang hi. Mi ahawl zong‘thu’ mah ahi hi. ‘Thu’ in muh theihpah loh ahih hangin, mi ahih leh abaihlam in kimu thei hi. Tua in, thu le mi hong helh in,‘thu’ pen ‘mi’ in hong musak hi. Asepthu, apom thu ahoih nak-a leh tua nu/pa zong mihoih in kimu tek hi.Misia/ hoihlo i cihte zong amah ahawl a thute, hoih i sakte ahih loh man hizawthei hi.

Leitungbup kitaangin kizop hunah kizop theihna khawkte azai thei pen in kikeek tek hi. Mitam tawh kipawl theih ding thupi ahih man in, kipawl theihna ding thutaang (common ground) ding i hih theih tawpin kisiam tek hi. Kipawltheihna dingin thute zong i leptuah ding kisam ta hi. Hih munah ‘ei’ thulo peuhmah’ cih tawh bel na kisem thei nawnlo ding a, ei’ lampan i piak pawlkhat, e’n i ngahding pawlkhat tawh i leptuah ding ahi hi. ‘Thumaan’ hi i cih thu  pawlkhat te nangawn ah mite tawh kipawlkhop theihna ding in cillum valhin i ngilhbawl photna in lungduaina/ thuakzawhna ih sinbeh thei ding hi.

“ Pasian’ sila in a kitawng thei kei hi. Mi khempeuh te thu dam takin ahilh thei mi, thu a hilh thei mi, a thuakzo mi ahi ding hi.” 2 Timoti 2:24

LUNGDAM KOHNA
Suang Hoih khua hausa Pa Vungh Khan Piang in Suanghoih khuami te taangin  “ZINGSOL” laihawm nasepna panpihna in Sum Tul Sawm, 10,000 ks tawh hong panpih ahih man in lungdamna kong ko uh hi. Zomi te sung thukizakna le Zolai zuun
nasepna ah kiu khat pan a pang ahi ZINGSOL Laihawm nasepna ah gam sung gam pua pan Zomi u le nau te in thungetna, ngaihsutpiakna, hanthotna le sumlepai tawh panpihna te tawh ma hong pang khawm nahih man unlungdam mahmah ung.
— Zingsol tanute

University of Medicine
Mandalay.

Genop bangbang gen nading..
zingsol.laikhak@gmail.com

‘Kihih sakna in kitotna bek piangsak thei hi.’ (Pau 13:10) ‘ Kisak theihna in
siatna hong tuaksak a, kiphatsakna in pukna hong piangsak hi.’ (Pau 16:18)
Mi tawh kipawl theihlohna in ‘kiphatsakna’ namkhat ahi hi. Tua thu
in pukna, siatna hong piangsak hi. Mi tawh i kipawl theih kei leh leitung tawh
i kipelh teeiteei dinga i guaksuak semsem ding hi. Khuahun te sim thei
in, a thupi le a thupi zaw te i khentel theih ding ahi hi. Hun in ei hong
tuamngak lo dinga, tangthu hoih at ding hun in tu a i ngah hun (tuhun) ahi
hi. Tu hun in i septe i khangsawnte i nusiat ding eite’ tangthu ahi hi.

Ei’teenna kuakpan in khuadak in azaizaw ngaihsutna tawh a thupi te
lakah athupi pen te khaihto in, eite’ tangthu ahoih thei pen dingin i hisak
nuam tek hi. Tua in eiguak tangdin tawh hilo in, mite tawh kizopna tawh
zong kiciamteh thei kha ding hi.

“ Note in a neu kha beek kisam loin na kicin’ na dingun, thuakzawhna
lungsim in kicing takin hong bawlpha ta hen.” Jeim 1:4. Zingsol Lom 14, hawm 4

Aung San Suu Kyi addresses CCIA consultation

from: Thang Cin Lian tclian@gmail.com via yahoogroups.com 
reply-to: zominam@yahoogroups.com
to: zominam@yahoogroups.com,
 tclianlian
date: Fri, Aug 10, 2012 at 10:33 AM
subject: [ZOMI NAM] CCIA ah Aung San Suu Kyi
=====
Aung San Suu Kyi addresses CCIA consultation urging new model of reconciliation
6.08.12

“Profound acceptance of the others, and a willingness to be open to
unity in diversity will uphold values of reconciliation, peace and
security in any society and community,” said Nobel Peace Laureate Aung
San Suu Kyi to the participants of international consultation on
“Peace, Security and Reconciliation in Myanmar”, organized by the
Commission of the Churches on International Affairs (CCIA) of the
World Council of Churches (WCC).

In collaboration with the Christian Conference of Asia and the Myanmar
Council of Churches (MCC), the consultation took place from 2 to 5
August at the headquarters of the MCC in Yangon, Myanmar.

Offering simple but profound ways to peace building, the world icon of
people’s struggle for human rights, freedom and democratization, Suu
Kyi engaged in dialogue with the participants.

“One should go beyond the borders of hatred and jealousy, only then
can one think of reconciliation and peace. Reconciliation will not
begin only in one direction. Once reconciliation is achieved, then
only peace can be attained and security can be ensured. A society that
cannot achieve reconciliation will not be peaceful,” said Suu Kyi.

Suu Kyi, one of the world’s most prominent political prisoners, now
promotes reconciliation and peace in ethnically and politically
divided Myanmar. She had been detained under house arrest for more
than 15 years until her last release in November 2010.

She was awarded Nobel Peace Prize in 1991, but she received the prize
finally in June this year in Oslo. While receiving the prize, Suu Kyi
said, “For me receiving the Nobel Peace Prize means personally
extending my concerns for democracy and human rights beyond national
borders. The Nobel Peace Prize opened up a door in my heart.”

Suu Kyi spoke with the participants at the MCC headquarters and spoke
about the need to find peace within oneself in order to engage in
peace building. She said, “Righteous people do not exaggerate their
own power, they see the good in others, which is essential for
reconciliation and peace. The ability to see more good in others is a
key to reconciliation and peace.

Going beyond borders for the sake of reconciliation

“If a person is jealous of the other, then that person will always
hate the other. Hatred is the most dangerous human emotion. People who
have no confidence in themselves try to find fault with others and
they bring hatred and more negative characteristics in their
relations. Through such actions they destroy peace and harmony in a
community and nation. One should go beyond the borders of hatred and
jealousy and then only we can think of reconciliation and peace,”
added Suu Kyi.

Suu Kyi’s good sense of humor and willingness to speak truth to power
were evident as she urged participants to “turn your programme’s
emphasis upside down by putting reconciliation first – then peace, and
only when you have peace will you have security.”

In response to the ecumenical family’s sustained and ongoing concern
for Suu Kyi’s struggle during the past several decades, she noted her
own personal grounding in the Buddhist spiritual tradition, and
expressed gratitude for the solidarity and prayers for people of all
faiths.

To a question on the international community’s role in a country’s
particular context of economic development, democratization and rule
of law, Suu Kyi replied, “Rule of law and justice cannot be separated.
Economic development is not a substitute to democracy in any society,
and political development is needed to attain peace among people and
communities. The international community has a key role in
reconciliation and peace building in any affected societies.”

The participants thanked Suu Kyi for her willingness to meet and
dialogue with participants at the consultation. They expressed
gratitude for her clear, determined and principled nonviolent peace
building initiatives and love for her people, a unique model for
others in a conflict-affected world today.

The CCIA consultation, attempting to evolve strategies for peace
building in politically and ethnically divided Myanmar, was attended
by around 40 participants. The consultation suggested several action
plans for wider ecumenical engagement of accompanying churches in
responding to conflicts, initiating Christian participation in
reconciliation and building communities of peace in Myanmar.

More information on the WCC Commission of the Churches on International Affairs.

WCC member churches in Myanmar (Burma)

Monday, May 28, 2012

THE SO CALLED ZOMI



 Kam Lam Khup klamkhup@gmail.com 

 zomi@yahoogroups.com
 "zomi@yahoogroups.com" , "chinland@yahoogroups.com" , "laiforum@yahoogroups.com" ,
 "zalengam@yahoogroups.com" ,  "chincommunityuk@yahoogroups.com" , "YCCF-International@yahoogroups.com"

"Chinlandtoday@yahoogroups.com" , "daipeople@yahoogroups.co.uk" ,  "Dairamtlang@yahoogroups.com" , "bawilian@chro.ca" ,
 "rachel@chro.ca" , "sawmi@chro.ca" , "vanbiakthang@chinlandguardian.com" , sakhong lian , "office@nd-burma.org"

"cheeryzahau@yahoo.com" , "amy@chro.ca" , "hurfomcontact@yahoo.com" , "zonet.zomi@yahoo.coM" , "careysuante@gmail.com" ,
 "chinworld.info@gmail.com" , "salaieddy@gmail.com" , "salaikyawkyaw@gmail.com" , "chumto@gmail.com"
Thawn Ngam , ltpthawnpau@gmail.com, k2 , thawnpi , tinhtooaung@gmail.com, myaaye1966@gmail.com, Pu Moses , pukamsianmung@gmail.com
date: Sun, May 27, 2012 at 7:52 PM

---
As mention above, Pu Kamliankhup, who's the son of Pu Cinsianthang(ZNC President), proposed that  We are Zomi -
 We are theTedims, We are Chins, We are the Kukis, We are the Zos, We are the Laimis, We are Yaws, We are Dais, We are living Spreading
in India, Myanmar, and Bangladesh sinceabout


















Monday, April 16, 2012

Phitlam [phiit-lam]

Khasiangtho in ong hilh thukhat ong gen ding ka hi hi.

Samsiatna i thuakna i phawkna ding in tawmtawm gen kiaukiau leng
I pu I pa te, a beh abeh peuh in phu kila ngeekngeek ngei hi
Kua' phung kua beh cih bel, gen dah zaw ni.

Khanglui lai i Pu i Pa te' genngei pawlkhat en leng -
I PHU kilak dan a kilatna gen leng: I behmin pawlkhat te bang
i gal simsim na lam a, tua tawh ong ki phuak na hi hi.

I pu i pa te gal a kimat uh ciang, 'Sal' in kiman uh a
Taanglai hunkhat lai in ah, Khua khat ah -
A 'to' te a sih ciangin, Hanbuuk ah, a luang a kikoih pen
A 'sila' te in, tua a TOte' sithu thu
nahtang kuak tawh zawl in, (leilak a tuk loh na dingin)
a 'silate' a kamdawh sak in, valhsak uh hi.

Tua sila nu, sila pa pen, a taimang loh nading in
A Khe langnih kol bulh in, singtung ah hen in ah
A khut tawh a ki (phel) lakkhiat loh nadingin
a khut langh nih khau in khih in
A kam a cih theihloh nadin gin, ciang hitan khat (mekawk tan khat)
a langh nih suizum in in, a kam ah hoih hi. Akam a cih(cip) leh a dawt ding in koih hi.

I pu i pa te, a gualzawh sunsun ciangun, a hiamgam mahmah, a ngonghtat mahmah thei hi. I Pu i pa te' hangin, mawhna I thuum ngeekngeek kul ding hi.

I Phiitla pen: [ phitt phuut phitt phutt phiit]

@ Galleng khaatte galleng te phitt...

'Galleng' icih pen, Naga kam a, 'Galleng khaatte' acih teh, "Nga Pasalte" a cihna hi.

I pu i pa te, gal a zawh ciangin, Khuanawl mual ah 'phiitlam' tawh na kidawn in, Mihing Lutang na laam uh hi.

Thursday, March 1, 2012

LUNGSIM ZAI LUNGSIM TOI

Zomi Zokhai zomizokhai@rocketmail.com via yahoogroups.com
1 March 2012

to ZZOOO, ANZ-ZOMI, t, LT, Leitung

Images are not displayed. Display images below - Always display images from zomizokhai@rocketmail.com



"Azaii leh Atoii Lungsim"

Azaii leh atoii lungsim puakzia cih I-ngaihsut ciang-in ahihkeileh hih kammal I-muh ciang-in lungsim puakzia zaii kisa-a laai agelh hong kisak lohding ka' lunggulh-hi, banghanghiam cihleh zaii kisa-a laaigelh ka' hikei-a, pulehpa' suutna thuciinte' tungtawn-in nampi lungsim Zomi sung-ah akizelh zawhna ding-a lunggulhna ahihi. Athu-a theihding ahaksatna' sang-in athu-a theihte-tawh kizuui-a gamtatluheek zawhding haksa zawtham-hi.
I-thulu mahbang-in azaii lungsim (minam vaai bek agen hipakni) puakzia en masa lehang; tu khanghun zuui-in bangte-pawl zaii I-ci dinghiam? Thu agen/laai agelh ciang-in geographical teenna gamlehlei zaa ahuamte, lianpi-tak ahuamte zaii I-ci dinghiam? Chin State sung-a mite huamkim-a thugen/laaigelhte zaii I-ci dinghiam? Thugen/laaigelh bek hilo-in a-Chin min-tawh mapangte eleh? Sepna leh genna/gelhna naakpi-a kikhaai hi-a.

Tusung internet sung-ah Laimite' muhdingleh simding-a I-deihloh thu tampi kigelh-a, Zomi leh Zomi kinialna, C deihlo-a thusunna, C mah thupi asa bangkeek-a laaigelhna, atawpna-ah mimal kinialna, mimal kikawkna ciangdong nangawn I-tun thapaih-pen "zaii" hetlohna hiding-in ka' seh-hi, banghanghiam cihleh adiak-in C paksak-a laaigelhte bangpen I-groups sung-a Laimite-in "uino khat neilaai hang-ei" ci-in haii sa-mahmah ding-a, minam suksiatna-ah zattheih ding-in nana ciamtehteh dinghi. Aziakpen Zomi groups te' sung-ah Zopau asiam Laimi tampi kithun ahihlam theihding deihna-zong ahihi.

Azaii sehna sung-ah atung-a I-cihte zaiina-hiam toiina-hiam cihpen nangma/keima' sehna tung-ah kinga dinghi. Gentehna adangkhat-ah, Zomite' groups sung-ah Zopau asiam Laimite tampi I-guan mawkpen zaiina ahihiam? Zomite bekmah guanlehang toiina ahihiam? Hihte lungngai lo-in dawkpakding ol mahmah khading-a, lungngai taktak lehang abuaihuai mahmah khat ahihi, banghanghiam cihleh Laimite' laai-tawh akibawl groups te-ah Zomite tampi kihel loding-in ka' seh-a, amaute' kitot kiseelna, thaneemna leh thakhauhna cihte kitheihpih hetlo ahihman-in akikaapding hilehang amau dinmun hoihzaw-ah ding uhhi.

Zomist khat' ading-in keima' muhna-ah, geographical leitang zaa-pi huamna-in zaiina hi peuhmahlo dinghi, banghanghiam cihleh Zomite' teenna munteng genloh Kawlgam buppi huam-a naseem Zomite adiak-in kumpi naseem I-cihte zaii hetlo lelmawk uhhi (cihnopna-ah, Zomi thu-ah Kawl kumpi-naseem lianpipite-in minam akhual keileh zaii kici tuanlo-in Kawlte' lak-ah mangthanglel uhhi). Tua ahihman-in Chin State buppi ahuam bangkeek khat-a kampau/laaigelh cihte zaiina hilo-hi. Kawlgam buppi ahuam bangkeek khat-a thugen/laaigelhna-zong zaiina hilo-hi. Hihte khempeuh "zaii" kicihding uutna hi-a, tuabang-a aciakciak tatate toii cihtak-a atoii-teng hizawsop thei-hi.

Genna leh gelhna-tawh "zaii" kicihding lunggulh-a thu lianpipi athukhual bangkeek khat-a tangpi lot pahpah tepawl-pen zaiina hilo-in, toiina, bangmah hilopi athupi-a kimuhding uutna hileltak-hi. Leitang bih-a genna hitaleh minamdang bih-a genna hitaleh gentehna-in Dimmi khat-in ama' Dimmi-pihte (fellow-Dimmi) huamlopi, awlmawhlopi, deihsakna neilopi mah-in Meiteite-hiam Kanpetlette-hiam, Arakante-hiam ahuam bangkeek-a thugen lasakna hong neih ciang-in thutheite' ading-in nuam khollo ding-a, azumhuai mahmah "sakhi manlo, ngaltang tum," acihte suak-hi (amau phamawh salo laai-thei).

Tua baan-ah, aseem abawl hilopi-a, aseem abawl khatpeuh' masuan athukhuallua bang-a hilh, lamlak cih giapgiap tepawl zaiina hilo-in toiina hizaw dinghi. Piicing tak-a idea sunkhiatna, theory khahkhiatna cihte ahi-khollo, aseem abawlte' sang-a thumuzaw bangkeek khat-a thugen/laaigelh giapgiapte-pen "zaii-lo" thamlo-in haii-kipilsak cihding hizaw-hi.

Zomite atamzaw-pen aseem leh abawlding kidemding' sang-in mi-khat' sepna tung-ah "zaii" hong kisakding lunggulhna-hiam, athu-khelngait-hiam, athuduhngiat-hiam thu zaiipipi gen-ah pahtawina ahihkeileh gensiatna, phatna ahihkeileh mawhpaihna cihte abawl ding-in khutgang/khutmanlaang kimciat simsim zaw-hi. Hihpen ei' sungbek-ah akiza/akisim hileh poimawh lo-a, ahizong-in Zomi hong langpang, biakinn nangawn-ah, "Zomite' lampi ahithei bang-a khaakding" aci minamte nangawn-in I-laai/thu gelhte asimsim/amumu ahihna ngaihsun taktak lehang naakpi-a a-haii-huai mahmah ahihi. Hihte-pen toiina taktak-in ka' ngaihsun-hi.

Keima' mimal muhna-ah, Zomi mah haiipih-a, penglam gaalkaap cihna athuakngam beklo-in aseemngam Zomite zaii ka' sa-hi. Alangkhat-ah, sep-lah neilo, aseemte a-uk bangkeek, aseemte' siapipa bangkeek-a ama' sepzawhloh thulianpipi gen/gelh-a cialloh advisor aseem mite, ama' minam huam-a itna leh deihsakna-tawh kizom seplehbawl aneilo pipi-mah namdang ahuam bangkeek-a agen/agelh mite toii ka' sa-hi.

Zaii ka'sak mite' lak-ah khat; Pu Cin Sian Thang, mimal hamphatna tampi Kawl gamukte-in tah (offer) thapaai taleh tuni ciangdong tua mimal hamphatnate nial ngam-in ZNC Lutangpi hihna-leh ama' democratic uplehsaanna-tawh suplawh ngam-in om tiuteu-hi. Hihpen akip upna tungtawn-a (mi pawlkhatte-in penglam gaalkaap bang-in sehding himahleh) asup ngamna naakpi-in zaii ka'sa-hi. Alangkhat-ah, Zomi pawlkhat Zomi hihna taaisan-in mimal dawkna dingleh mimal sumlehpaai lampi kihonna ding-hiam, zaa-khanna ding-hiam khatpeuh-tawh Chin-hiam Bama-hiam akici giapgiapte naakpi-in muanlahhuai (unfaithful) leh toii cihtak-in toii ka'sa-hi.

Atawpna-ah, Zomi akici pulehpi anei diakte' sungpan-a apiang mihingte-in Zomi kici-a ahihna-uh ahaiipih, asuppih, ameetpih-ngam Zomite zaii ka' sa-a, ama' pulehpite Zomi kici napi-a amau Chin ahihkeileh Bama akici mite toii ka' sa-hi. Tuabang mite' ading-in Chin cihlingleng sang-in Bama ahihkeileh Asian khawng kici vetleh daii-a daii tavet cihbang-in zia-om zawlaai dinghi. Tuabang-in azaii hilo-a akizaii saknuam totote' ading-in leitungmi (earthian) khawng ci-to vet lehang zaii-a zaii tavet kuamah atuam omlo cihdaanbang omto laai-a, tuabang mi pawlkhat om veve-a, atawpna-ah kideiidanna-mah thuaklah-in pychological problem mahtawh nana mualliam veve-hi.

Zomi hi-a, Zomi akici-ngam, Zomi hihna-tawh adaii-ngam, asumh-ngam, aseem-ngam, agualzo-ngam mite zaii mahmah-a, ama' minam hihna adaii-pih ngamlo, zaii-huamnuam kisa-a namdang min-tawh naseem mapang, ama' minam hihna atawisaang ngamlo mite toii mahmah-hi.

Keima' uplehsaanna hi-a, nang'a-tawh akituak keileh muhna leh saanna kidang theimah ahihna-zong kitelsiam ding-in I-ki lamen uhhi.

Zokhai

Thursday, February 16, 2012

ZOMI FEUDALISM


By- Pu Chin Sian Thang

Mi nam ni, akici kammal khempeuh in bang gam bang gam ah ahizongin, kua mi nam kua mi namte kiangah ahizongin, gambuppi’ vai thupi khat, tangtut ni, gualzawh ni ki-ciaptehna ni hi kim hi. Tua ahihmah bangin, Zomi Nam Ni i cih in zong, Zomi buppi’ suahtakni, Zomigam kiukna i kheel zawh ni, Zomi buppi’n democracy i ngah ni, cihnopna hi.

Zomi Nam Ni pen 1948 kum, February 20 ni-a piang hi. Tua ma in, i Zomigam bangci hiam cih theih huai hi. Tua hun lai-in, Zomigam ki-ukna pen bang Upadi tawh ki-uk hiam cih leh Chin Hills Regulation Act akici, British Kumpi’n 1896 kuma abawl upadi tawh ki-uk hi. Tua upadi in tu-a, i Zomigam sung teng bek hilo-in, tulaitaka Mizoram akici Lushai Hills teng, Manipur gam singtang teng, tu laitaka Nagaland akici gam teng, tu-a Sagaing Division sunga kihel Sommra Hill teng leh Mizoram taw lama Cacha-chakma gamteng uk hi.

Tua the Chin Hills Regulation Act ii deihna bulpi bang hiam cihleh feudalism akici ukpi-ngeina tawh ki-ukna hi-a, ukpi te’n amau ukna gam sung teng ah, siahtung siahphei, saliang sapa, tuktha khaltha kai hi. Hausa zong ukpi-te’n apiak peuh hausa suaka, gam bup ukna pen amasa in hausa, tua khit ciangin ukpite, vuandokte, vuandok tung ah mangpi, mangpi tungah menzi cih bangin ki-uk a tua menzi pen Zomigam ah koihlo-in Kawlgam, Magway khua ah koih hi. Tua ahih manin, hih feudalism ki-ukna Zomigam ah kiphiat hen ci-a, Magway menzi zum-a ava gen ngei Pu Suang Khaw Kam zong, tua Magway khua ah va si ngei hi.

Tu-a i Zomi Nam Ni pen, 1948 kum, January 4, zingsang lam nai 4:20 hun in, gambup suahtakna i ngah khit ciangin, President masa pen ahi Sao Shwe Thaike Falam ah ong pai-in, ama om sung mah in Zomi Nam Buppi kikhopna kibawl a, tua kikhoppina ah Pu Thang Za Kai (Subidar) in, ” Ukpi ngeina bei hen, gambup suahtakna kingah khin a democracy tawh ki-uk ta ahih manin, Zomigam ah zong, democracy ngeina tawh ki-uk ni “ cih thu sung a, mipi’n thukimpih maw thukimpihlo cih thu, tu-le-ding in khentat uhi. Akikhawm mi buppi 5000 val pha sung pa’n, atamzaw thamin thukimpih in, mi 17 in thukimpih lo bek hi.

Tua ahih manin, 1948, February 20 in pen Zomi buppi gualzawh ni, Zomi buppi suahtak ni, Zomi buppi democracy ngah ni, ahih manin, ZOMI NAM NI akici hi. Lam khat ah ukpi ngeina apiangsak The Chin Hills Regulation Act asih ni ahi hi. Hi bangin mipi’ deihna tawh The Chin Hills Regulation Act kiphiat khia-a, mipi deihna democracy tawh ki-uk theihna dingin, Chin Special Division Act kibawla, tua upadi tawh i Zomigam ki-uk i hih manin, siahtung siahphei om nawnlo, tuktha khaltha om nawnlo, saliang sapa om nawnlo–in, hausa upa zong, mipi teelte bek in hausa sem thei hi. Khua nga khua guk bang kigawm in khawk khat in kiseha, tua khawk sunga hausateng in khawk-uk ding teel leuleu uhi.

Tua ahih manin, ZOMI NAM NI apian’ khit ciangin, i gam sung ki-uk dan pen, khua hausa khua-sung mipi’n teel hi; tua mipi teel hausatengin khawk-uk teel leuleu uhi.Tua khawk-uk khit ciangin, vuandok, vuandok khit ciangin mangpi, mangpi khit ciangin, menzi hi-a, tua Zomigam uk menzipa pen Magway ah om nawnlo-in, tua hun lai-a Zomigam khuapi ahi Falam ah om hi. Zomigam Zumpi pen Zangkongah kikoih hi. Hi banga mipi’ deihna tawh akiphiat lohna gam, India gam bangah tu lai taka, Manipur State sunga om, Behiangzang, Tonglawn khua cihte, tuni dongin, tua The Chin Hills Regulation Act om lai ahih manin, hausate’n akhua, atui tungah siahkai lai-a, agam leitang tungah zong tuni dong thunei lai hi. Zomigam ah Zomi Nam Ni apian’na dinga avaihawm party in KSVP akici (Khamtung Suahtak Vaihawm Pawlpi) hi-a, amakaite inMaha Thray Sithu Capt. Mang Tung Nung leh Pu Thang Khaw Kai ahi uhi.
Mi Nam Ni i gen ciangin, ani thu bek ngaihsun lo-in i mi nam zong ngaihsut ding kisam hi. TV sunga ka thugenna ah, tang tawng pek pan a, ki-pan in, Zomi i kici hi, ci zo ing. Chin kici nam min pen Mikang Kumpi ong piak hi-a, sal hihna pana kingah min hi ka ci hi, min man hilo ka ci hi. Banghang hiam cih leh ei phuah hilo, ei theihloh kal a ong kipia min ahih manin, i theihloh kal in Chin-te ci-in lai ong kigelh san san a, ahi zongin e’n phawklo-in om san san hanga, khua i phawk zawk deuh, lai i gelh theih zawk deuh ciangin, i biak Pasian bulphuh in i minam min ding Tedim gam, Khuasak khua ah 1953 kum in i phuak hi. Tua hun pen Khuasak Golden Jubilee kici-a, Pu Thuam Hang leh Pu Pau Suan te tapidaw suah zawh kum sawmnga acin kum cihna hi.

Tua khawmpi-ah, i gambupa tui-phum teng kikhopna hi-a, i minam buppi tuiphum kipawlna ding ahih manin, i lawm tuiphum dangte, Kachin, Karen cih te mah bangin ei zong minam min tamsak dingin min kiphuaka, tua lai-ah Rev. Sang Fen in ” Mun khempeuh ah Zo cih kammal om kawikawi hi; Tedim ah om hi, Falam ah om hi, Halkha ah om hi; Matupi, Kanpetlet, Mindat leh Paletwa te ah zong om hi, Asho zong Zo cihna mah hi; tua tham lo-in Yaw cih zong Zo cihna mah hi; tua ahih manin i minam min dingin ZOMI ci ni; i kipawlna pen ZOMI BAPTIST CONVENTION ci ni,” ci-in thusunga, anial om loin avekpi thukim in kikipsak hi: kikipsak bek hilo-in, tua hun laitaka BBC, GS asem Dr. Sowards in hih ZOMI min pen i biak Pasian tungah, akiptawntungna ding, Pasian in azat min ahih na ding apna thu ongngetsak in, thupha ong piaksak hi.

Ei minam min ding a i biak Pasian tunga ki-ap min dang om lo hi; tua ahih mah bangin, ZOMI min tawh nasepna khempeuh Pasian in ong ompih hi. Tua ahih main, i minam ni zong ZOMI NATIONAL DAY cih ding hi zaw hi.

Hih ZOMI NAM NI (ZOMI NATIONAL DAY) pen amasa in, Pu Zahre Lian in ama suah ni tawh laih nuam a, laihzo lo hi. General Ne Win in zong Pyine (_ynfe,f) lakni tawh laih nuam a, mipi’n saangzo lo hi; tu’n zong SPDC in Pyine (_ynfe,f) Ni ding mah in, hih den a, ahih hang mipi’n saangzo lo hi hang. Bang hang hiam cih leh ZOMI cih min pen akip, akho dinga Pasian tunga i ap sa min, eima phauhsa min ahih hang hi.

Upate’n,

“ La in ah thu hi: thu in ah la hi,” acih mah bangin atunga i thugenteng la-in sa ni:

(a) February kha ni sawmnih ni, ZOMI NAM NI aw, ni lunmang ni , ni neelkaai ni aw ee.

(b) Ni lunmang ni , ni neelkaai ni aw, nunnop lamtaang i kaihni aw ee.

(a) Lia-le taang tem bang kitawi un, ZOMI NAM NI lam bang pak le’ng, lam bang pak le’ng ee.

(b) ZOMI NAM NI lam bang pak le’ng, Zomi buppi’ angtan’na hi-a, bang i thasial na diam lawm aw, na diam lawm ee.

******************************************************************************************************************************************************************

(Zomi te Makai Pu Chin Sian Thang lai at a simsim kha khin zong tampi om khin ding in ka lamen hi.
Hoih sa lua ka hih man in' asim khinsa teng leh asim nailo te sim kikkik ding in hong suaksak kikkik ing.)

Cinpu Zomi

Thursday, January 19, 2012

ZOMISM-8

BY
Naulak-PauTunLian
Thang Pi
naulakzomi@googlemail.com via yahoogroups.com
10:51 PM
----Hun khat lai in i pi leh pute Sen(China) gamah na teen ngei tuak uh hi.Tawlkhat khitciang vaihawm kumpi te’n siah(tax) tam laak thei lua uh ahih manin mipi te lungkim lo uh hi.Tuabanah kulhpi(Great Wall) kilam in, na kinaak sep lua leh thaman lah ki hoih ngahlo ahihmanin i pu leh pi te Kawlgam na lut uh hi.Zomite kawlgam laizangah hun sawt sim kawlte tawh hong teen khop khit ciangun Sagaing Division kiim tengah hong kituah to uh hi.Tua khitciang Chin State ah hong lut to pan uh hi.Chin kici pen kawlpau hi a ”Bawm” cihna ahi hi.Zomi ten van puak nangin bawm kizang zel ahih manin , Kawlte in “Hei! bawm pawpa” ci in a sapna pan un kizomto suak kha hi.Tua manin “CHIN” cih mite hong theih masakna khat suak hi.


Hun tawlkhat i pi leh pute India leh Kawlgam khut nuaiah om tuan lo in amau kia zalen takin na om uh hi.Kumpi cihbang nei tuam se lo in mikhempeuh suakta takin na om uh hi. I gam leh lei ah amau leh amau na ki uk uh hi.Mikang gamkek te i gam hong lut ma in Zomi ten kuama’ tungah siah leh tang pia ngeilo banah kuamah vaihawmna nuai ah ki om ngeilo hi. Ahizongin Mangkang gamkeekte kawlgam hong lut uh a, gam hong lak beh zel uh hi.Kum 1824 in kawlgam khanglam teng la uh hi.Kum 1852 ciang kawlgam phellang la zo uh a,1885 kumin kawlgam bup la zo mawk uh hi.Kum 1888 December kha ciangin Gen. Geoge White makaihna tawh mikang galkap tampi tak in Zogam lak sawmin zomi te na do uh hi.Zomi ten zong luang leh ban phal in na lehdo uh hi.Ahizongin galhiam kibatlohna hang tawh a tawpna ah mikang te vaihawmna pen lungkimlo takin sang uh hi. Kum1896 ciang British Parliament panin " Chin Hills Regulation Acts" gelh uh a, Zogam pen hih thukham zui in kawlgam ukpi ( Governor of Burma) in direct in uk hi.
Zogam ah vai hong hawm ciangun mipi’ deihna om lo in amau’ hoihsak danin hong gamta uh hi.Kum 1907 in mipi te deihna hi peuhmah lo mikang kumpi ten Zogam ah ukpi(feudal chief) sehtawm ziau uh hi.Amau vaihawmna a lamzan theih nangin ukpite’ tungah siah kaih theihna banah thuneihna pawlkhat piakbeh uh hi.


Tua bangin mipi te tungah siah leh tang kaihna kilawmlo takin a tam ciangin hih pen mikang te vaihawmna hang hi cih mipi ten mu uh ahihmanin mikang kumpi te tungah lungkim lo uh hi.Tuaman in Chin Hills Union Organization kici kipawlna 20th February 1928 in Hlingzung, Mindat Township ah hong kiphuankhia hi.Hih pen politics tawh kisai kipawlna amasa pen kici thei ding hi.Chin Hills Union kimuhkhopna masa pen Ware khua ah 29th September 1932 in kinei pah hi.Hih kimuhkhawmnah laisinna lam, cidamna lam, neek leh taak zonna lam leh adangte genkhawm uh hi.Zogam pana Mangkangte hawlkhiat ding leh suahtakna ngah ding a tup bulpi khat uh ahi hi.


Kum 1939 a sangnaupangte’ sandahpiah khit ciang suahtakna ngah nadinga hanciamna hong khang sem sem hi. Kawlgam sunga om minam kimte tawh kibat nangin Zomi ten pan hong la uh hi.Kipawlna a panmun leen kiteelthak te in gamkeek Mikang kumpi’ tungah ngetna pawlkhat bawl uh hi.Tuate :-
1. Zogam in mundang tawh kibangin ki-ukna lamah phattuamna a ngah nading.
2. Zogam ki-ukna pen Zomite’ deihna tawh kizui-a Thukhunpi bawl ding.
3. Pilna lam, cidamna lam leh sumzuak sumleinate ah khantoh theihna ding
4. Zogam pilna sanglam a man langa puahphat nang.
5. Biakna lama suahtak theih nang
6. Zogam lampi kizopna a manlang a bawl nang.
7. Zogam leh Zanggam suakta takin kikawm kizop theih nang.
8. Zomite mimam dangte tawh liangko kikima kizop theih nang.
9. Kawlgam in suahtakna a ngah ciangin Zogam in zong a kibanga a ngah pah nang.


Zomite ngetna pen 20 February 1938 ciangin kumpi ten genkhawmna hong nei uh hi.Tua kimuhkhawmna ah kumpi nasem mi 300 bang va kihel thei uh hi.Hong holim khit uciangin hih zomite’ ngetna pen piak theih a hih loh lam mikang kumpi in gen hi. Mikang kumpi in a piak ding sangsikin, hih kipawlna a bei nang hanciam lai hi. Makai teng zong gamvai (politics) a sep nawn loh nang un thupia zawsop hi. Chin Hills Union Organization makaite politics ah a kigawlh nawnloh nangun kumpi nasep lian khawng piak dingin na zawl uh hi.Ahizongin makai te tuabang na ut sam lo uh hi. Tua tak ciang kumpi in Chin Hills Union Organization pen kumpi’ phalloh kipawlna in ciamteh hi. Ahih hangin mipi-ten Mikangte’ vaihawmna a deihlohna uh nakpi takin Kanpalet ah lakkhia uh ahih manin kumpi Ulian te lauin taikhia uh hi.


Chin Hills Union Organization kumpi’ phalloh kipawlna hong hih takciang zomi politics makaite kumpi’n man hi.Tua huhau in kumpi nasem mi 36 ten a nasepna pan un tawpna lai pia uh hi.Tua khit December,13,1946 ciang mi nam tuam tuam leh kawlgam kilawmtakna a hoih zawk theih nang meeting om hi.Tua pan commission tuam tuam kibeh lap hi.A kum kik(1947) ciang Kawl leh zomi kilawmtakna, Chin Myanmar Friendship,Htilin ah March ni 4-6 sung kinei hi.


Kum 1947 a Aung San- Attlee Agreement a kigelh tak ciangin Khamtung gam zong a suahtakna hong pia baih zaw ding cih upna leh lametna tawh February 12,1947 in Genreral Aungsan leh mi nam makai ten Panglong,Shan state, ah agreement sign uh hi.Tua thukimna hang bek tawh 1948 kum January kha (4) ni in kawl mi te leh khamtung mite khempeuh pen mikang ten suahtakna pia uh hi.Mipi te’ lunggulhna om bangin Chin Hills Enquiry Commission member 3 omna 5th February 1948 in kiphuan hi.Hih commission in February 12-23,1948 sung mipi’ deihna(opinion poll) laakna nei uh hi.Tua pan in ki ukna thukhun bawl ding leh Ukpi(feudal king) compensation piak ding hoihsa uh hi.


Kawlgam in suahtakna a ngah khit 1949 kum-a ki-gelh Gambup Thukhunpi ah Parliament pen dei nih dawl tungnung leh nuainung om hi.Zomi te ading zong parliament dawl nih ah palai puak hong kuul ta hi.Gamke (state) dangte bangin ukpite leh khawk ukte’ teel palai puak ziau ding maw cih ngaihsutna hong om hi.Tua thu siangsak dingin Zomite kimtaka thu kikupkhopna Chin National Conference February 12-22,1948 sung kinei hi.Hih pen minam bup khawmpi a khatveina hi pah hi.Tua khawmpi a ni nihni-in Tedim pan a palai Pu Thang Khaw Kai(Tuithang Khua) in thu sunna nei hi.Ukpi leh khua uk te nautaangte tungah a kilawm a kituak lo ingamta uh hi ci hi.Siahdawnna, thaman om lo a kuli vanpuakna leh adangte hangin ki genthei hi.Tua ahihmanin ukpite’ ngeina tawh ki uk nawn lo in mipi’ deihna tawh ki uk ta ni ci hi. Tua a thusun pen Falam pana palai(Lailun khua) Pu Chun Mang leh Kanpalet pana palai Pu Thang Muang ten thukimpih mah mah pah uh hi. Tua a thusun thukimpihna mipi vote tawh a khensak uh ciangin mipi 5000 lak pan vote sagih bek in nial-a vote 4993 in thakhat thu-in lungkimpih ahih manin kikipsak pah hi.



Kikhopna a kibawl khit ciang thuvaihawm pawl in Ukpite a kibeisak manin liauna (compensation) dangka 500,000 pia pah uh hi. Tua dangka pen a zaa lianpen panin a zaa neupen dong 70,000; 20,000; 5000; 1000 leh 100 cih bangin seh hawmsak uh hi. Tua akipanin kum tampi a kithuak; ki-ukcipna, kigawtna leh Ukpite’ siahkaihna khut nuai pan kisuakta hi.Hih khawmpi pen zomite adingin a ciapteh tak mah mah khat hong suak hi.Zomi nam bup khawmpi masa ahih banah Gamkeekte’ hong guat kiukna beisaka mipi deihna tawh ki ukna ding kipat khiat na hi. October 1,1950 in Chin State thunei ten February 20 pen National Day a zat dingin kipsak uh hi.A kum kik February 20,1951 ciang Chin National Day masa pen Mindat khua ah ki lawm hi.Tua hunah Kawlgam Prime minister zong kihel thei in, aman’ President i’ lungdampihna lai(message) zong simkhia hi.President bek tham lo in state tuam tuam Minister ten zong lungdampihna lai khak uh hi.



CHIN eima’ min ahih loh lam ki thei mah leh a taka malakna tak tak kum1953 ciang om pan hi.Kawlgam pen i theihsa mah bangin kisuakta lo ahih manin ki pawlna khat peuh Biakna vai tawh a kisai khak hun zong om hi.S.T.Haugo makaihna tawh Chin State sunga nam lian zaw deuh teng min oua in Tedim, Falam leh Haka Baptist Association kum 1952 in na phuan uh hi.Tua Assocition thum te ki pawlkhawpna pen Minam kipawlna hong suak ahih manin Chin tangin ZOMI zat ding cih Sia S.T.Haugo in thusung hi.Tua pen Haka te khatin deihlo in ”Laimi” cih ding ut hi.Ahizongin Laimi i nam min a hih loh zia leh Zomi i hihzawk zia a hilhcian ciangin diksa ciat uh hi.Tua pan Zomi Baptist Convention kipsak uh hi.


March ni 5-7, 1953 sungin Thantlang Township huam sunga om Saikah ah Meeting kinei hi.Tua laiah mi 3000 paikhawm thei uh hi.Tua hunah minam min dingin Zomi kikip sak hi.Tua khit a kum 30 na 1983 ciang Thantlang ah khawmpi ki nei kika tualai ah ki ngaihsun kik hi.A hizongin palai 434 lak pan mi 424 ten Zomi mah hoihsa lai uh hi.Kum 1988 ciang Zomi official in recognised pan phing hi.Zomi National Congress zong Burma gam kumpi’ theihpih Political Party khat in sim pah uh hi.India gamah zong Zomi a kizatna sawt nai lua khollo hi.Kuki ci in na ki ciamteh masa zaw hi.Mizoram ah bel Lushai kizang masa hi.Ahizongin kum 1986 a state hong muh ciangun Mizo in hong laih uh a, tua in Mizoram sunga teeng Zosuan khempeuh huam hi.Manipur state sung Daizang khua ah kum 1971 in Zomi National Congress na kiphuan hi.Zomi pen kawlgam vaigamah minam min dingin kizangta hi.Minam vai a kipawlna a tamzaw ah Zomi ki zang ta hi.


Zosuan te Chin leh Kuki hi zen zen lo hi hang.Midangte’ hong theihna bek hi lel a, eima’ hihna tak tak hi lo hi. Hih kammal te i pau leh ham nangawn ah a om lo te ahi hi.Zosuan nam tuam tuam; Hakha, Matupi, Falam, Thado leh a dang dangte pau zatah Chin cih leh Kuki cih a khiatna(meaning) om lo hi.Tua ahih manin i nam min hi lo limlim hi.Pu ZO suan leh khak te i hih manin Zomi ihi hi.Bek tham lo in Zogam a teeng i hih manin Zomi hi lo thei lo hi hang.I ngaihsut ciangin CHIN pen minam min dinga i zat nawn loh i nusiatsa min khat hi ta hi.Tua ahihmanin i nusiat sa pen lunghimawh nawn lo in Zomi mah tawisang leh lamsang zaw ni.Chin pen Kawlgam sunga state khat hi lel a, Zomi in India gam leh Kawlgama Zosuan khempeuh huam hi cih phawk ni.I nam ni zong midang ten, Chin National Day (Chin Amyotha Nay) hiam “Chin Miphun Ni” a ci phial uzong in en Zomi Nam Ni(Zomi National Day) mah ci tang tang ni.

Tuesday, January 17, 2012

Award of the Insignia Commandeur - Aungsan Su Kyi

Pu Chin Sian Thang le Frence Ambassador ki mu a
NLD makai, Nu Aung San Su Kyi tawh zongh ki ho lim kkhawm uh hi.


15-1-2012 ni nitak lam mah in lungdamkoh biakpiakna ki nei a, ( thong tuak te muakna)
tua kikhop man cian gin aman khit ciang nitak 6:00 PM hun'n French (Piantit) kumpi gamdang vuanzi
pa Mr. ALain Juppe in French gam in ASSK pahtawina apiak uh French gam ading in a sang penpen
pahtawina ahi A Ward of the Insignia Commandeur in the Legion of Honor pahtawina
amau gam tangin Zangkong French (Piantit) Embassy ah piakna hong nei thei hi.

Hih hun ah, Mipi leh Zomi mimal 150 val kah in kihel thei hi. Zomite tangin ZNC President Pu Chin Sian Thang zong hong kisapna tawh kizui in kihel thei hi, ASSK in lengla French Foreign Minister pu tawh President Pu ki meltheihna hong bawlsak in tawl khat, amau hong ki holim thei uhi. Kiho sung in thu tampi kigenna sung ah, ko Zomi te 1917 kum kim pawlin Galpi masa hunlai, no gam ah force labor in ong pai ngei ung cih gen hi. Kimuhna tawh kisai in ASSK in lungdam thupulakna Piantit pau tawh gen kik hi.
---

Kam Lian
Secy, ZNC

Info Team
Zomi National Congress
16 January 2012

==============================


Pu Chin Sian Thang La Phuahte



1. *Lel dih aw Kap lel dih lai zang aw, pian gam lei leh ka Zo damtui aw,
keizong, keizong lel nuam lai veng ee;*
2. *Keizong, keizong leel nuam lai ing, Panlong apat Taungyi ah, UNO dong
leel to laivang ee.*


1. *Tang kahenkol thangta zawm aw, Zolun Alsi thang zawm aw;*
2. *Zolun Alsi tu bang asuan thangvan phesak kei hing ee.*


1. *Sin thu a pha ngai ing aw e, tong dam a nem a ngai ing ee;*
2. *Sin thupha leh I Zogam kuam ka ngaih man a tul hi’ing ee.*

Mipi in Pu Cin Sian Thang Aki phuah Zola Awkaih.

( a ) Guallel cinthu,thangtam lai ah Zogam zuapa sitni Cin Sian, Thang mah thang zaw e..

( b ) Sitni Cin Sian,Thang mah thangzaw zang kamkei sa'ng hang zaw e hang, zaw e gial zaw e..



(a) Z N C leh, N L D lung lai nahual na,pian gamlei ziin bangling e,gual in gen lua e..

( b ) Ziin bangling e,gual in genlua gam ading inzong zatam ten muang,zawng e muang zawng e...



( a ) Sesumthang leh,langlamlibang cingdinglai ah cinthupha tem,bang deih na lian e.

( b ) Kawlciang tawilo,dolaima ciang na suan suan a gam a ding in ban zal henkol,khai tam zua aw e...



( a ) A kum a sim,sawmnih cing ta zuatawh ma lo bang pang khawm leng tungsianmang in,awi ding muang veng e..

( b ) Tungsianmangin,awi ding muang veng lai zom tung mu van lai te tawh lung lai khau bang,hual khawm lai leng e..



( a ) Ka gam lung tup,tui bang tung aw U.N.O aw Daw Suh Kyi leh Sitni Cin Sian,Thang aw tuang ve aw.

( b ) Sian aw bat lei,bangphul nuam veng dota ngal khuai hang te bang a,mi lai sum lu pal a lak na hen luang za tam a tham na hi e.



( a ) Mar gam kuam a,ciin thang ki lel zua tawi Thang Lian Pau aw dam ve aw.

( b ) Zogam lei a,dota sangbang nang na not a tu in tui liim,nga bang siang pan e.



( a ) Zotavontawi,lungmuan na ding tungmu van lai ka phungpi lun Sian aw dai phui,gua bang hong hah aw.

( b ) Sian in gua bang,hong hah hen la zua thang leh tun,min lun tawh lung lai khuam bang,nang hong gel gel aw.



( a ) Gual in va bang,ka pil ci a pil ka hih leh nang bang pil,nang bang ciim lengh e.

( b ) Nang bang pil,nang bang ciim lengh a hang ka hih leh zong nang mah bang,kei zong hang lengh e..