Tuesday, July 6, 2010

Zomism-7

by. Dr. Hau Za Cin
---

WC mah: "Super Eagles" pan "Super Chicken" (a lunglutte bek ading):

May 6, 2010 ni maha Nigerian President a kah Goodluck Jonathan adingin FIFA cih bangin politics leh bawhlung a suih khop leh a gam bawhlung kikhakcip dinga, meetna sangin supna tamzaw ding hi. Tukum a lelh uh ciang media te in "Super Eagles" pan "Super Chicken" a cihtaak uh (a engko na uh) Nigeria team pen a President in kum 2 sung phiat a, tua manin FIFA lungkimlo in a kizukkik kei uh leh FIFA hemna thuak ding hi ci hi. Tua banga thuak om kiukiu a, Iran, Iraq cihte zong na tuaci ngei zo uh hi. Tuni, Monday July 5, 2010 5:00 London Times ma in a suutkik uh kisam a, tua ahih kei leh FIFA thuneihna kilakhiata ding hi.

Australia te in kumsim Kangaroo million khat bang go in a sa zuak uh a, ahi zongin environment lam saite in bangmah gen ngeilo uh hi. Japan te in Dolphin manin a sa zuak zel uh a, tua tawh a kibang film khat "The Cove" kici kibawl in tu in kilak thei ta ding himah leh Tokyo ah nakpi takin deihlo in "sandahpiah" or protestation om ahih manin kisuah theilo hi. Japan te ngasa mat hong pholak uh hi ci uh hi. The wolrd is not fair. Norway gam ah Seal kimat thu, Zogam ah Sialkum leh Phulum, etc...... he he....

Thierry Henry pen West Indies pan France gam ah peemta hi a, a nu leh pa kipatna gamah zong zin zel hi. "Kei pen ka nu leh pa pianna gam banglo in mi hampha ka hi a, tu ni a ka tunna ciang pen West Indies ah om lai hi le ung tungzolo ding ka hi, " ci hi. Ka zinkikkik ciang mi hampha ka hih lam kithei ing, ci a, Kanaan West Indies cih bang bel nei tuanlo uh hih tuak. "Kei mi hampha hi ing" ci zaw hi. Kanaan Zogam a nei Zomi te hong thei tam aw?

Maradona in, "Ka nasep leh Argentina bawhlung mailam ding ka ngaihsut laitak hi" ci hi. A ngaihsutpih thei i om hiam? A gim a tawl tawh khawlsak pak leh tawldam ziau ding hiven. A kikhelzawh ciang a ngaihsut hang a phattuamna om nawn ding hiam aw. Sial tat nunga Sialdai kai, cih paunak amau neilo ahi tam? Ahih kei leh hih ding dang nei mahmah lo ahih cianga tua teng mah a ngaihsut kei leh a cimphawng ding zong omlo ahi tam? A kipiazo te in ngaihsutpih ciat ni. A sumbat lah tam tuak, a selection lah nak khialh, tactic om lo mimal siam tawh a gualzawh sawm bekbek zong ama cih bang hileh "mawhna" (sin) hiphiallo hiam? Midfield ah bawhlung hawm ding omlo a Lionel Messi in kungmai pan a va laksuk dangdang zel sangin Veron lutsak henla, a tonpih noploh Riqualme khawng tonpih in hih hun bangah zang leh tuni tanin zong tualpi gei ah nuinui lai kha mawhlo ding hi ven. Tun lah maikhup, lukun, maizum a ciah vingveng cihloh WC 2010 ah a hih ding om nawnlo. Pasian ahilo 'pasian' cih khak ding zong a lauhuaipi khat hi mawk ei mate, hong gum theilo hi mawk a. Mihing mah in mindai sak lel hi.

Nelson Mandella, kum 18 sung vingveng Jail sungah bawhlung etcihtak en a, tuni tan WC akizo ding hiliangta a khatvei zong hong kidawkloh pen ki-awi veve thong. Bawhlung lunglut taktaklo ahi diam. WC ah ut taktaklo ahi tam? A tunu sih thu kiza mah a, tua pen i thuakpih mahmah hi. Ahi zongin dahna kahna pen leitungah a thuaklo ding ki omlo a, a thuak ding vive kihi hi. Leitungbup in a mitsuan leh a thupisim khat ahih manin khatvei beek hong kilat bel kilawm veve hi. Final ciang hong kilang tam maw? Na ngak dih ni.

Bawhlung tualpi ah kisuan "kiak bawltawm" te pen khau phan banga kiphan hi a, tual kiak taktak Zogam pan hong ngenlo uh ahih manin Zogam WC tun ciang nakpi in nuamsa pan ding uh hi. Tua zawh ciang FIFA in Zogam Tualkiak hong lei ding uh a, WC Tualpi khempeuh ah phah in, Klose te banga kilumlet nuamte ading, Rooney te banga kitawtal nuamte adingin nuam mahmah ding hi. Tu hun a kizang "Kiak Bawltawm" te pen naallua, kiplo, kiphok pahpah, bawhlung taal ahih manin lemlohna tampi om hi. Bangcih tuan ding, Zogam Tualkiak hong pua lo uh hiven??

FIFA academy ah sangkah Zomi i om hun ciangin bawhlung thu, adang kimawlna thu, phitmut ciang theih ding cihte nangawn kicing takin Zolai tawh kisuaksak ta dinga, English, Kawllai, etc cih pan mitphe lo lianga i simsimte om nawnlo in Zokam vive tawh kihih ziahziah ta ding hi. www.FIFA.com pan a kimu thei facilities tampi te Zomi te ading zong hong ngah-baih sem ding hi.

FIFA te in ahih khialh khat uh pen Zokam leh Zolai tawh FIFA thu leh bawhlung thu kicing taka hong suaksak loh, hong gelhsak loh, hong kuppihloh thu uh hi. Bawhlung suih khit simin a zote, a lelte, amau pau ciat tawh hopih a, TV ah ente adingin "Bawng ham tawh a kibang, Kel ham tawh a kibang, etc" cih ding tam mahmah hi. TV ah Zokam tawh hong gen unla, laidal ah Zolai tawh hong gelh un. Tua ahih kei leh FIFA leh bawhlung thu peuhmah English, Kawllai, Kalalai, etc tawh ka sim ding uh a, tuate pau mah tawh ka za ding uh hi. Tua te pau leh lai lah ko pianpih sisan laigui zom Zolai Zokam sang ka thupi sim zaw phial ta uh a, ka thupi sim zawk zelna ding un. Leitung khantohna thu leh gam leh lei vai, sumzonna, kikawmna, nasep silbawlna cihte zong tua English, Kawlpau, Kalapau, etc etc etc mah tawh hong suaksak un... ka theih kei uh leh ko mawh hilo in, "hong kuppih lo" te mawhna hi ding hi. Ka utte ka zui uh a, ka utte ka zuikei uh hi, tua pen ko Zomi te suahtakna hi, don't mess with us.

Ka Ni Dim (Ni Florence Ciang) pen Australia pan USA Bush phaitam ah hong zin laiin pasal galhang General Mac Arthur tangthu hong sermon gawp a, ka lungsim in, "Numei in pasal galhang thu sermon mawk pen 'pasal vai' si e," ka ci hi. Numei hi in pasal hita leng 'pasal lungsim, pasal vai' takin kal i suan ciang a kikhaktan zolo tuipi bangin guam leh kuamte kinawksuak zo in, a tawp Tuipi dong kitungzo pan hi cih hong ngaihsun sak hi. Zomi numei galhang te cih lak ah hih bang lungsim thupi leh ambitious i om pen minam hampha ihi ciin ka na ciamteh hi.

World cup ah zong 'pasal lungsim' nei in a hangsan, a hanciam te in gualzo toto uh a, gam leh nam itna nei mello a sum leh pai leh za leh min deihman bek tawh a sui te muhdah huai takin ciah nuangnuang uh hi.

Zomi te'n lametna kinei lai hi. Hattak in mainawt in, hattak in sem in, hattak in kalsuan ni. Sun ni lah hong tum ding hi mawk a. Meipi hong kai ma, sun ni a tum ma in i gam, i nam, i lai i pau zuun in i septheih bang ciat thasitlo in sem ni.

Tuibuk muam tam sung bek zong hun mawkbei ding pammaih asa,


Hau Za Cin
Phuitong Liim
www.hauzacin.blogspot.com

ZNC NO TO 2010 ELECTION

Why?
ZNC pen, 2010 Myanmar Gambup Kumpi Makai Ngeina kitelna ah bang hang in kihello?
---


Zomi National Congress
Head Quarters
Paidan Ding Theihsakna
July 01, 2010
Zomi U-le-nau, akuama peuh aw,
I party ZNC paizia ding, October 24, 2009 ni, ZNC kum 21 acin’ ni-in, leitungbuppi theih dingin Mikang pau in, zaksakna khatvei kong hawmkhiazo uhi. Tua pen leitung buppi’n I paizia atheihna ding uh deihna a, atom a, i tangkona ahi hi. Tu-in, Zomi peuhmah in, gamsung ah I om a, gampua ah I om zongin, teltaka I paizia I theihna ding deihna tawh, acing zaw deuh in ei’ pau in ong hawmkhia leuleu hi ung.
ZNC’ ngimna bulpi nam li hi-a, tua nam lite Constitution sungah I gelh zawhna ding: ngimna tawh 1990 kitelna a lut i hi hi. Tua kitelna pen, Constitution gelh ding kitelna ahih lam Galkap Mangpipa’ genna ah hi bang in, teltakin kilang hi. Galkap Mangpipa’n, “Tu-in i neih ngeisa Constitution nih om hi – 1947 Constitution leh 1974 Constitution: hite sung pa’n na deih zawkzawk uh tel thei, ahih kei leh no deih bangin athak gelh thei --- ko pen ka galkap len (barrack) uah ciah ding: ko tazakhan hi nuam lo,” ci-a siangtho taka ong genkhiatsa ahi hi. Tua mah bangin ZNC zong kitelna ah lut in, mipi’n ong tel hi. Kitel khit ciangin zong Galkap Kumpi’n 1/90 akici tangkona hawmkhia-a, tua sungah zong, MPte pen Constitution gelh dingte ahi uhi ci-in gen lai hi. Tua bang hi napi, 1993 pan kipan kum 15 sung Constitution agelhna vuah, MPte sehthum suah sehkhat zong phazo lo-in, Galkap Kumpi’ deihtelte bekbek in gelh ahih manin, ZNC ngimna bulpi ahi, I minpi Zomi mah a kilawh ding, I gambup kibelpawlna pen Federal Belpawlna hi ding, tua belpawlna tawh Democracy man taktak piang zo bek ahihna thu leh tua bang I kipawl ciang bek in, tangpi tangta’n suakta taka sumbawl theihna (Free Market Economy) thute nei thei pan ahihna thute kigelh khalo hi. Tua ahih manin ZNC’ ngimna kitangtun’ nailo hi.
ZNC’ ngimna akitangtun’ nailoh hangin, tu-a 2010 kitelpi ding pen tua ZNC’ ngimna bulpite tangtun’ theihna ding kitelna hilo-in, Galkap Kumpi’ thuneihna (ana/power) akipna ding kitelna hibek hi. Tua ahih manin Kihel Vetlo Dinga ong khentat hi ung.
Tua ahih manin, Zomi, gamsung gampua-a om, u-le-nau akuamapeuh aw,
HIh 2010 kitelpi ah i kihelloh hang in, nainganzi (politics) tawpsan (nusia) ding hi tuanlo hi hang! Ni dang (abeisa) sangin akhauhzaw, azai zaw leh athuk zaw in sem ding hi hang cih ong theisak nuam ung! Ko, asunga omte’n nasiataka kong sep zawhna dingun, no apua a om akuapeuh in huhtheih huhmawh in ong huh ong panpih un la, mi muhna ah pumkhat i hihna akilatna dingin, ZNC-LA, USA; ZNC- LA, Canada; ZNC-LA, Japan; ZNC-LA, Malaysia; ZNC-LA, India; ZNC-LA, Norway; ZNC-LA, UK cih bangin kizom le’ng ci-in ong theisak ung.
Zomi National Congress (ZNC)
Central Executive Committee

Nam le Gam it

by; Kham Do Pau
---

NAM LEH GAM IT A VEI I CIH KUATE
Zomite nam leh gam it leh vei cii a,tadensa leh internet tungtawn a thu gelh leh holim na zang tampi i awmta hi. Tuate a bul tak tak a i kan tel ciangin nam leh gam it tak tak a vei tak tak te na hi khawl lo uh hi. I mi i nam pen sum met bawlna bang lela a zang te a na hi deuh uh hi. A diakin Mizoram sung bang en leng Pu. Khanchin(L)te hong ma kaih zawh tu ni tan gam leh nam it a a puah nuam tak tak a ki nei nai lo ahi hi ci leng i ci khial tam kei ding hi. MLA ki tel hong nai ciang sum nuai nih khat lawh na ding zongin i nam makai hih na tawh Political pawl tuam tuam te huh in i ki man lah bawl uh a ,election result a puan zawh ciang i mang hiau uh hi. Ei mau mi leh sa te tenna veh ding in pai leng motaw sapin, pawl sum mah zang in VIP banga ki bawlin i gam tang uh a, i mi inam khang to nai lo te puah dingin pen tha leh ngal sum leh pai zong i ki sen ki sam dinga, VIP banga ki ngaihsun a nasep theih hi nai lo hi.Singtanga om i mi i nam khawsak haksa te a dia VIP banga ki bawlin Sumo/Taxi hire in i va veh uh a, V.C te lakah a mau khua a mi gentheite kepna dinga Kumpi pan a ngah uh NREGS(NREGS)sumte i va ngen kawi kawi uh hi.

Pu Khancin(L) in Champhai area a PNC unit tampi ava phuh khiak laiin amah huh dingin Pu Vumzalian sim loh midang pai pih loa nam leh gam adinga nasem banga ki ngaiin khua khat pan khua dang ah khe mah tawh pai ciat ciat hi. Ei tulaia te bel Nausel ciang bek pai ding zong Sumo khat hire masa phot i hih ciang in i ki VIP bawl sung nam leh gam khantohna ding haksa kha ding hi. Lo nasem bang a ki ngaihsun in i mi i nam puah i sawm ding hi zaw hi. Khaw sunga meeting pai ding zong Taxi hire in tua sum khempeuh te ei pocket pan pia loin i pawl sum mah i zang leu leu hi. Nam leh gam a dia ki pia i cih te nun takna tawh ki gamla deuh lo hiam? a gen sia om leh, "lungsim neu vai "ci leu leu.

Internet tungtawna thu ki kupna bek tawh i gam khang to lo dinga practical mah mah a i tenna i compact area sunga i mi i nam te va phawn halh a , i pawl i Unit khua cih a i dinsak ding ki sam hi. Mizogam bangah kum 1964 a memorandum cih loh buang a dang remainder a hi zong ki khia nai lo hi kha ding hi.Nam i vei loh dan i mit mah mah tawh i muh ciangin lungzin huai mah mah hi.All India Radio a Paite Programme vai,Nam recognised leh Paite In vai peuh i buai pi uh a,thei kung suan nuamlo a agah bek ne nuam te tawh i ki bang hi.Autonomous District Council nei hi leng a tunga i gente khempeuh a kentel ding ahi hi.Lung man huai si e e e cikciang vabang i pil zo zen tam maw Kum 1964 zawh tuni tan i makaite DATA taklang liang leng lah ki mualpho sak i bat ding lau huai hi,tua i gen teng pan thei lel ni e guai.
Pu,N Gozagin(L) in ei tenna gam teng Manipur South kici lai pen ei mau minam min a i puah theih na dingin "Outer Manipur"cih tan ma hongna laksak a,ama nunga te in tuni tan tua Manipur gam pua kici pen Zogam ahih kei leh Zoland ci beek in zong a min puah zo nailo hi hang Ka ngaihsut dan in leh ka sun zaalmangin " Manipur a Paite te hong khanglo in i lai leh i pau puah pha nuam in ma la uh a,Autonomous District Council ngen in Memorundum bawl uh a,Manipur Kumpi bek thamlo Governor leh Central a Minister te tanpha Copy pia in naktak in panla uh hi.A sotlo in in A Demand uh ngah pah ta ding uh a,tuamah bangin Mizoram sunga Paite te in zong Kum 1964 a Paite Regional Council Document bawlsa khempeuh D.C.Office a koih uh MNF Activity te haltum sa khempeuhte Referrence bawlin Fresh Demand ki bawl kik a,a sawtlo in ADC ki ngah pahta dinga,"ciin sun zalmang ka man hi.a A hi zong ka khanglo a,Paite mite in amau pumpi a ding bek ngaihsun in gam leh nam vai peuhmah kuamah in thudon lo uh a,amau paina tua lampi mah ah a pai pai lel uh hi..Manipur a om te in ADC hong la khia uh henla Mizoram a te in i memorandum lui teng remainder pia in ADC ngah leng a sawtlo in U.T ah i kai sang dinga,Mizoram a i UT leh Manipur a i UT gel gawmin ZOGAM STATE hong piang thei mai lo deita mataw.ciin ka ngaihsun mai mai hi.
" Nam leh Gam it i cih te kuate hiam"cih dotna pen dawng sin leeng,nam leh gam it i cihte in amau leh amau ki mangngilh in gam leh nam a dingin a theihna siamna pilna te zangin kam pau leh laigelh bek tawh hilo "practical" mah mah in na sem uh hi.Ei lam gam leh nam it i cih te pen ei leh ei ki thei masa in i gilpi a ding mah nasep masak in i nei uh hi.i mi i sa gen thei taka na sem a nek zongte neihsa them no no te lam en in mangmu ciin min tuam tuam zang in sum i khon uh a,ei tenna gam sung mah mah ah zong i mi isa te Kumpina sem gina gam i om nawn kei liang uh hi.I Topa Jesu'n"Gutate pen a gu ding,a that ding leh a siasak ding bekin hong pai hi"(Joh 1010)a acih bangin tulaiin gam leh nam it lem lem summet bawlna lela i minam zanga nainganji sai i tam mah mah ta uh a,tuate mipi te in i telsiam loh man tuni tan i mi i nam khangto theilo hi.Tuate i telsiam na dingin kum 1964 zawh tuni tan Paite minam makaite a makaih sung un imi i nam a dinga bang sem ahi uh hiam ciin ngaihsut tek leng kitel mah mah lel lo diai de.Nam Go cingh tak bang sem a,bang lama malak sawm cih bek in zong ki tel mah mah ding hi.MLA ki tel ding ciang beka i nam makai hih na FAIDA a zanga sum zon na lel tawh nang tung lo buang i minam in khantohna ngah ngei ou to.A sim mi khempeuh in a deihna telsiam henla,bil nei khempeuh in zata uh hen.

Pu Zam King Mang



Zomi, Teltuam Thupha ngah Minam te, Minam lian, Mi nampi te, ong van ong makaih
it Pu King Mang